Alm. Panda, Fr. Panda, İng. Panda. Familyası: Küçük-ayıgiller (Procyonidae). Yaşadığı yerler: Büyük panda Tibet ve Batı Çin’de küçük panda ise Himalayalarda yaşar. Özellikleri: Çoğunlukla bambu kamışının filizleriyle beslenen, sık ve yumuşak tüylü, sevimli memeli hayvanlardır. Büyük panda ayıya, küçük panda kediye benzer. Çeşitleri: Büyük veya dev panda (Ailuropoda melanoleuca) ve küçük panda (Ailurus fulgens) olmak üzere iki türü mevcuttur.

Hindistan ve Çin’in bambu koruluklarında yaşayan memeli hayvanlardan iki türün ortak adı. Büyük pandanın vücut yapısı ayıyı andırdığından “bambu ayısı” olarak da anılır. Küçük panda ise daha çok kediye benzediğinden “kedi pandası” olarak bilinir.

Büyük panda veya dev panda, bugünkü memeli hayvanların en ilginçlerinden ve sevilenlerindendir. Tibet ve Batı Çin’in kar ve sisle örtülü yüksek kesimlerindeki bambu ve Alp Gölü koruluklarında yaşar. Ayılara çok benzer. Uzunluğu 1-1,6 metre, ağırlığı 75-180 kg dolaylarındadır. Sık tüylü postunun rengi, kısmen beyaz veya kremdir. Kısa ve kalın bir kuyruğu vardır. Bacaklarında, omuzlarında, kulaklarında ve göz çevresinde siyah renkler hâkimdir. Ağaçlardan çok, yerde gezinir.

Genellikle yeni filizlenmiş bambu kamışı yer. Önceleri pandanın sâdece bambu yiyerek yaşadığı sanılıyordu. Hakikatte ise uzun süre bambusuz yaşayabilir. Bambunun bulunmadığı şartlarda sulu bitkilerle beslenir. Bâzan da böcek ve kuş yumurtaları yerler. Esârette zaman zaman pişmiş et bile yer. Hür olarak yaşarken bambu kamışı filizleri asıl yiyeceğini teşkil eder. Yemini oturarak ve ön ayaklarıyla tutarak yer. Bu esnâda dikkati çekcek şekilde ön ayağının baş parmağı ile besini kavrar. Hakikatte bu onun altıncı parmağıdır. Baş parmak görünüşünde ve hareketliliğindedir. Bununla besinlerini koparır. Böyle altı parmağı olan tek memeli hayvandır. (Küçük pandada da bu altıncı parmak mevcuttur.) Bu parmak el ayası kemiğinin uzantısıdır.

Öğütücü dişleri yassı ve geniştir. Çene kasları, sert yiyeceklerin çiğnenerek lapa hâline gelmesini sağlayacak şekilde kuvvetlidir. Bitkisel gıdâsı çok az protein ihtivâ ettiğinden yeterli besin almak için günde 12 saat beslenmek mecburiyetindedir. Yavaş ve salınarak hareket ederler. Kemikleri kırabilecek derecede güçlü dişleri onun savunma silahıdır. Kürkünün çevreye uyum sağlayan renkleri de gizlenmesini kolaylaştırır.

Dev panda, üreme devresinin dışında yalnız dolaşır. Genellikle nisan, mayıs aylarında eşleşir. 120-140 gün kadar sonra dişi iki yavru doğurur. Her yavru takriben 140 gr gelir. Bu ağırlık yetişkin panda ağırlığının sekiz yüzde biridir.

Küçük panda veya kedi pandası, Himalayaların 2300-4000 m yüksekliklerinde sık bambu kamışı koruluklarında yaşar. Dev pandadan daha geniş bir alana yayılmış olup Himalayalardan Nepal’e kadar uzanan bölgelerde rastlanır. Çin’de “ateş tilkisi” olarak anılır. Yumuşak, parlak, sık ve uzun tüylü kestâne kırmızısı kürkü vardır. 60 cm uzunluğundaki kuyruğu, bol tüylü, mat portakal ve altın sarısı halkalarla süslüdür. Yüzü açık kahverengidir. Geniş ve tüylü tabanları ve yarı kıvrık pençeleriyle sert hava şartlarına iyi uyum sağlar. Ağaçlara tırmanabilir, buz tutmuş kayalara tutunabilir. Ağırlığı 3-5 kg, kuyruğu ile berâber uzunluğu 80-112 cm’dir. Gececi bir hayvandır.

Gündüzleri kıvrılarak bir ağaç dalının çatalında veya bir dal uzantısında yatar. Akşamları yiyecek için ağaçtan inerek bambu korularına gider. Genç filizleri, meyveleri ve rastladığı zaman küçük hayvan, böcek ve kuş yumurtalarını yer. Yeme şekli bambu ayısı gibi olup oturarak yer. Dişi 130 günlük gebelik devresinden sonra, bir ağaç kovuğunda veya bir kayanın girintisinde 1-2 yavru doğurur. Yavrular bir gebelik devresinden sonra, ay boyunca göremediğinden anneleri onları yalnız bırakmaz. Uysal bir hayvandır. Yalnız kendini savunmak için saldırabilir.