Alm. Krankheitslehre, Pathologie (f), Fr. Pathologie (f), İng. Patholoqy. Organ ve dokularda hastalıklar veya kazâlar sonucunda meydana gelen yapısal ve fonksiyonel bozuklukları inceleyen ilim dalı. Patoloji yalnız insan değil hayvan ve bitkilerin de hastalık hallerini inceler. Patolojiyle uğraşan kişilere “Patolog” denir.

Patolojinin metodları: Patolojide fizik, kimyâ, anatomi, histoloji ve bakteriyolojide kullanılan metodlar uygulanır. Patolojide kullanılan bir diğer metod da otopsidir. Otopsi bütün organların çıplak gözle muayenesini sağlar. Bu muayenelerde ölüm sebepleri ve hastalıklarda organ yapısında ortaya çıkan bozukluklar (lezyonlar) belirlenebilir. Bozukluk her zaman çıplak gözle görülemez. Bâzan da mikroskobik bir inceleme yapmayı gerektirir.

Mikroskobun gelişmesi, tespit metodlarıyla hücrenin canlı organizmada olduğu gibi incelenebilmesinin mümkün olması, elektron mikroskobunun çalışma alanına girmesi, doku kültürlerinin yapılabilmesi, mikroskobik muâyenelerde fizik ve kimyâsal usûllerin kullanılması, patolojinin araştırma alanını genişletmiş ve oldukça ayrıntılı araştırmaların yapılabilmesine imkân vermiştir.

Patolojinin Bölümleri

Patolojik anatomi: Hastalıklarla ilgili olarak organ ve dokularda meydana gelen ve çıplak gözle veya mercekle görülebilen değişikliklerin incelenmesidir. Böylece 0,1 milimetreden büyük olan değişiklikler incelenebilmektedir.

Histopatoloji ve sitopatoloji: Histopatolojide doku ve hücreler, sitopatolojide ise hücre ve bakteriler incelenebilir. Sitopatolojinin gelişmesi, kanserin erken teşhisinde birçok merhalenin alınmasını sağlamıştır. Vücudun çeşitli salgılarından ve yerlerinden alınan örneklerle hücre karakterinin değişmesinin görülmesi bir kanser habercisi olarak ele alınır ve ona göre hareket edilir.

Cerrâhî patoloji: Diğer ismi “biyopsi”dir. Cerrâhî müdâhale ile veya özel iğnelerle hastalık bölgelerinden alınan parçaların incelenmesidir.

Histokimyâsal patoloji: Mikroskobik inceleme için hazırlanan doku ve kesitlerin çeşitli boyama metodlarıyla incelenmesi.

Deneysel patoloji: Hastalıkların hayvanlarda araştırılması ve tedâvi usûllerinin denenmesinde kullanılan bir araştırma alanıdır.

Klinik patoloji: Biyokimyâsal, mikrobiyolojik ve kan muâyenelerinin berâberce yapılması ve hastalıkların teşhisi ve tedâvisinde kullanılan bir araştırma alanıdır.

Genel patoloji: Genel anlamda hastalıkların sebeplerini ve hastalıkların oluş biçimlerini, hastalıklar sonucunda organ ve dokularda meydana gelen fonksiyon bozukluklarını inceleyen patolojinin en geniş dalıdır.

Özel patoloji ve sistem patolojisi: Her sistem ayrı ayrı ele alınır. Her sistemi tutan hastalıklar incelenirken hastalığın âmili, oluşu ve ortaya çıkan patolojik durumlar araştırılır.

Patolojinin bunlardan başka, Genetik Patoloji, Adlî Tıp Patolojisi, Submikroskobik Patoloji, Coğrafik Patoloji gibi çok özelleşmiş dalları da vardır.