Mâverâünnehr’de yetişen Hanefî fıkıh âlimlerinden. İsmi, Ali bin Muhammed bin Hüseyin bin Abdülkerîm bin Mûsâ bin Îsâ bin Mücâhid-en-Nesefî el-Pezdevî’dir. Künyesi Ebü’l-Hasan’dır. Fahr-ül-İslâm lakabıyla meşhur oldu. 1009 (H.400) yılları civârında İran’ın Pezde (veya Bezde) şehrinde doğup büyüdüğü için, Pezdevî diye de tanınmıştır.

Babası Muhammed, Semerkand ve Buhârâ kâdılığında (hâkimliğinde) bulunmuş, sonra vazifeden ayrılarak Pezde’ye yerleşmiştir. Kardeşi Muhammed bin Muhammed el-Pezdevî de, Mâverâünnehr’deHanefî âlimlerinin en büyüklerindendir ve Sadr-ül-İslâm lakabı ile meşhur olup, kitapları kolay anlaşıldığından, Ebü’l-Yüsr diye künyelenmiştir. Fahr-ül-İslâm Pezdevî de; kitaplarının zor anlaşılması sebebiyle, Ebü’l-Usr künyesiyle meşhûr oldu ve birçok eser yazdı. 1089 senesi Receb ayının beşinde Keşş denilen yerde vefât etti. Kabri Semerkant’tadır.

Fahr-ül-İslâm Pezdevî, Hanefî mezhebi âlimlerinin büyüklerindendir. Mâverâünnehr’in en büyük fakihlerinden olan Şems-ül-Eimme Muhammed bin Sehl-es-Serahsî ile aynı asırda yaşamış ve Abdülazîz bin Ahmed el-Halvânî tarafından idâre edilen medresede, İmâm-ı Serahsî’ye arkadaşlık etmişti. Ayrıca o; hadis ilmini de tahsil edip, birçok hadîs-i şerîf rivâyetinde bulunmuştur. Arkadaşı olan Semerkant hatibi Ebü’l-Meâlî Muhammed bin Nasr bin Mensûr-el-Meydanî ve kendi oğlu Kâdı Ebû Sâbit-el-Pezdevî, ondan rivâyette bulunmuşlardır. Bir ara gittiği Semerkant’ta ders okutmuştur.

Başlıca eserleri şunlardır:

1. Kenz-ül-Vüsûl ilâ Mârifet-il-Usûl: Diğer adıyla Usûl-i Pezdevî diye de bilinen kitabı, usûl-i fıkıh ilminde en mûteber eserdir. Osmanlı Devleti zamânında medreselerde çok okutulan ve önem verilen bu kitap, teferruâtlı olduğu gibi, îcâzın mükemmel bir örneği de sayılmıştır.

2. El-Mebsût: On bir ciltlik bir fıkıh kitabıdır.

3. Tefsîr-ül-Kur’ân: Yüz yirmi cilt olan bu eser, ele geçmemiştir.

4. Şerh-i Câmi-i Kebîr ve Câmi-i Sagîr: Usûl ilmine âit olan iki kıymetli eserdir.

5. Ez-Ziyâdât: Fıkıh ilminin füru’ meselelerini anlatan bir eserdir. Bir nüshası, Süleymâniye Kütüphânesi, Fâtih Kısmı No: 1665’te kayıtlıdır.

6. Ziyâdât-üz-Ziyâdât: Ziyâdât kitabının sonunda vardır.

7. Şerh-ül-Hidâye: Hidâye adındaki fıkıh kitabının nikâh bâbına kadar olan kısmının şerhidir.

8. Ginâ-ül-Fukâhâ.

9. Er-Risâle fî Kırâat-il-Musallî.

10. Zellet-ül-Kârî.