DUYUSAL MOTOR (0 – 2 Yaş)

ü  Refleks davranışlardan bilinçli davranışlara geçilir.

ü  Ses buluşması, ağlayan birini duyunca ağlamak. Bu durum doğadan ayrışma tamamlandığında sona erer.

ü  İnsanların sürekliliği kazanılır.

ü  Nesnelerin sürekliliği kazanılır.

ü  Taklit davranışı görülür.

ü  Ertelenmiş taklit görülür, önceden gördüğü modeli taklit eder.

ü  Devresel Tepkiler, çocuk davranışlarını sürekli tekrarlar. Beğendiği bir espiriyi defalarca söylemesi gibi. Döngüsel tepkiyi de içine alır. İlk deneme yanılma öğrenmeleri görülmeye başlar.

ü  Döngüsel Tepkiler, çocuk önceden rastlantı sonucu bulduğu davranışları bilinçli olarak yapmaya başlar. Bunlar emme, bir nesneye vücuduyla dokunma, nesneleri birbirine vurma.

ü  Doğadan Ayrışma, bebek en başlarda kendisini doğadan ayrı sanmaz. Varlığın ve yokluğun bilincinde değildir. Zamanla kendi benliğinin ve diğer varlıkların farkına varır.

ü  Nesne Kimliği, kendi bardağını başkalarının bardaklarından ayırabilir.

ü  İlk deneme – yanılma öğrenmeleri.

 

İŞLEM ÖNCESİ DÖNEM (2 – 7 Yaş)

Sembolik (Kavram Öncesi) Dönem (2 – 4 Yaş)

ü  Sembolik düşünme, çay tabağını taç yapması, battaniyeyi giysi olarak düşünüp üzerine sarması gibi. Nesneleri temsil eden eşyalar kullanır, hayal.

ü  İşaretsel (Semiyotik) işlev, portakal diyince onu hayal eder.

ü  Sembolik oyunlar, bebeği ablası olarak hayal etmek.

ü  Kollektif Monolog, birbirlerini dinlemeden konuşurlar.

ü  Paralel Oyun, herkes kendi çapında fakat bir arada oyun oynar.

ü  Egosantrik, ben merkezci düşünme görülür.

ü  Döngüsel (devresel) tepkiler devam eder.

Sezgisel Dönem (4 – 7 Yaş)

ü  Canlıcılık (Animizm), cansız nesneleri canlıymış gibi ya da canlı nesneleri cansızmış gibi algılarlar.

ü  Özelden özele akıl yürütme, genelleme yapmadan akıl yürütür. Örneğin yalnızca akşamları TV izleyen çocuk, TV izlemedim o halde akşam olmadı diye düşünebilir ya da okul zamanı dışında önlük giydirilen çocuk okul zamanı mı geldi diyebilir (Yanlış genelleme).

ü  Yapaycılık, doğa olaylarının insanlar tarafından gerçekleştirildiğini düşünürler. Yıldızların birbirine bağlı olduğunu ya da televizyonda görülen kişilerin o anda orda olduklarını düşünmek.

ü  Odaktan Uzaklaşamama (Merkeziyetçilik), üç şekilde olur: 1. Dikkat tek noktaya yöneltilebilir. Tek boyutlu düşünebilir. Örn: Havanın bulutlu olması gerçeğine karşın sahile gitme isteği. 2. Aynı anda tek etkinlik yapılabilir 3. Etkinlik dizesinin tek bir anı hatırlanabilir. Örn: Sadece yakın tarihte gerçekleşmiş olayları daha iyi hatırlanır. Çocuğun bir gezi sonrasında sadece son gezdiği yerleri hatırlaması.

ü  Soru Sorma, merak duygusu.

ü  Yanlış Bağdaştırma, birbiriyle ilgisiz konularla akıl yürütmesi. Örneğin annesi hastaneye gittiğinde bir çocukla dönmüştür, tekrar gitmesi durumunda yine çocukla döneceğini düşünmesi.

ü  Kişilerin sürekliliğini kazanma, annesini tanıması.

ü  Ahlaki bağımlılık, anne – babadan gelen kurallara bağlı davranır.

ü  Büyüsel Düşünce, Noel babanın hediye getireceğini düşünür (Gerçekdışı düşünceler).

ü  Tersine çevirememe, korunum ilkesi henüz kazanılmamıştır. Yani A = B olmasına karşın B = A diyememe.

ü  Tek boyutlu sınıflama (Düşünce katılığı), nesneleri sadece bir özelliğine göre sınıflayabilir.

 

SOMUT İŞLEMLER DÖNEMİ (7 – 11 Yaş)

ü  İşlemler tersine çevrilebilir.

ü  Sıralama ve sınıflandırma yapabilir.

ü  Mantıklı düşünmeye başlar.

ü  Dolaylı gerçeği kavrayabilme, sarı renkli araba resmini boyasanda onun aslında sarı olduğunu bilir.

ü  Somut Düzeyde Tümevarımsal Düşünce (çıkarım yapma yeteneği) gerçekleşir. Tek tek olaylardan yola çıkarak genel bir sonuca ulaşabilir. Örneğin bir çocuğun “Kendini öldürenler hapse mi gömülür.” demesi.

ü  Dönüşümsel düşünce, geçmişi hatırlayabilir.

ü  Korunumu kazanma, nesnenin biçimi ya da konumu değiştiğinde miktar, ağırlık ve hacimde değişme olmayacağını kavrar.

ü  Çıkarsanmış Gerçeklik, bir önceki durumu irdeleyerek eldeki kanıtları işin içine katarak neyin gerçek olduğuna ulaşmak. Örneğin yerde cam kırıkları gören biri bir öğrencinin bardak düşürmüş olduğu kanatine varır.

 

Korunuma bağlı olarak:

ü  Çoklu sınıflama, belli bir özelliğe göre sınıflayabilme (renk, boyut birlikte).

ü  Madde Korunumu, ikiye bölünen elma aynıdır.

ü  Uzunluk Korunumu, açık ve sarılmış tel aynıdır.

ü  Nitelik Değişmezliği, kısa boylu geniş bardak ile uzun boylu ince bardak aynı miktar su alır.

ü  Sayı Korunumu, birbirine bitişik duran ve birbirinden ayrı duran objelerin sayısı aynıdır.

ü  Alan Korunumu, kağıdı kessende aynıdır.

ü  Ağırlık Korunumu, şekli değişen balçık aynı ağırlıkta.

ü  Hacim Korunumu, şekli değişen balçıktaki su miktarı değişmez.

ü  Dönüşebilirlik, eski haline getirebilme.

ü  Telafi, balon şiştiğinde genişlik ve uzunluk birlikte değişir.

ü  Aynıyet, miktarın değişebilirliği, eklenince artar, çıkarılınca azalır.

 

SOYUT İŞLEMLER DÖNEMİ (11 – 18 Yaş)

ü  Soyut kavram ve düşünceler gelişir.

ü  Göreceli düşünme, kendine özgü değerler kazanma.

ü  Üst düzey akıl yürütülebilir ve bilimsel düşünme gerçekleşir.

ü  İdeal, fikir, değer, inanç gelişir.

ü  Birleştirici düşünme, bir problemin birden çok çözüm yolu olabilir.

ü  Hipotetik düşünme, varsayımlardan yola çıkarak çözüm üretme, örnekleme. Tümevarım ve tümdengelim birlikte kullanılır. Denenceler kurulur ve sonuçları tahmin edilebilir.

Diğer adları: Varsayımsal, olasılıklı düşünce.

ü  Ergen egosantrizmi, en doğru düşüncenin kendi düşüncesi olduğunu, sürekli kendisinin izlendiğini düşünür. Ergenlik ben merkezciliğidir.

ü  Esnek düşünce, sadece kendi düşüncelerine saplanıp kalmazlar, fikir değiştirebilirler.

ü  Üreme sisteminin gelişimi.

ü  Hızlı bedensel büyüme ve buna bağlı sakarlıklar.

 

Piaget’in Zihinsel Gelişim Aşamalarına İlişkin İlkeler

ü  Yavaş ve aşamalıdır.

ü  Hiyerarşik ve birikimlidir, sonrakiler öncekileri de kapsar.

ü  Evreleri atlamadan sırayla izler.

ü  Bireysel farklılıklar görülebilir.

Farkındalık Kanunu

            Çocuk, aktivitesini bozan bir durum (problem) karşısında daha çok benmerkezci konuşma davranışı gösterir. Örneğin resim çizerken kalemini bulamayan çocuk kendine bununla ilgili sorular sormaya başlar, kısaca otomatik bir davranıştan haberdar olmasıdır.