Alm. Pigment (n), Fr. Pigment (m), İng. Pigment. Renklerinden dolayı çeşitli boyaların üretiminde kullanılan ince toz hâlindeki anorganik ve organik bileşikler. Pigmentler, boyaların tersine sıvılarda çözünmezler. Ancak sıvılar içinde süspansiyon şeklinde dağılırlar. Pigmentler bir tuz, tuzlar karışımı, oksit ve metal olabilir.

Boyacılıkta pigment olarak kullanılan renkli maddeler tabiî veya sentetik anorganik, organik bileşiklerden veya her iki sınıfa bağlı bileşiklerin karışımlarından ibâret olabilir. Bu pigmentlerin, suda çözünmemek, yağlarda çözünmemek veya çok az çözünmek, ışıktan ve atmosferik tesirlerden zarar görmemek ve örtme özelliklerinin olması gerekir. Organik pigmentler, suda ve yağlarda çözündüğünden boyalarda kullanılabilmesi için organik pigmentin bâzı metallerle, tanen veya tuzlarla karıştırılıp lak hâline getirilmesi gerekir. Anorganik pigmentler tabiî ve sun’î olmak üzere çok çeşitlidir:

1. Beyaz pigmentler: Üstübeç, esas îtibâriyle bir kurşun hidrokarbonat olup, çok eski târihlerden beri bilinir. Piyasadaki üstübeç üretim şartlarına bağlı olarak çeşitli oranda PbCO3 ile 2PbCO3. PbO.H2O ihtivâ eder.

Çinko üstübeci, bir çinko oksit (ZnO) olup zehir olan üstübeç yerine kullanılır ve çinko beyazı da denir. Zehirsizdir, fakat örtme gücü ve dış tesirlere karşı dayanıklılığı üstübeç kadar değildir.

Çinko sülfür, ince beyaz bir toz olup formülü 4ZnS, H2O dur. Bu üstübeç yağla iyice karıştırılabilir. Üstübece göre daha iyi örtme kâbiliyeti vardır.

Litopon, çeşitli oranlarda çinko sülfür ve baryum sülfat ihtivâ eden ince beyaz bir tozdur. Yağ ile yüksek örtme gücü olan hamur verir.

Titan oksit, çok iyi bir pigment olup, örtme gücü çinko okside nazaran üçbuçuk misli daha çoktur. En çok kullanılan beyaz pigmenttir. % 50 kadar TiO2 ihtivâ eden illmenit adındaki cevherden elde edilir.

Kalsiyum karbonat (kireçtaşı), kalsiyum sülfat, silis, talk ve kaolin de beyaz pigment olarak kullanılır.

2. Kırmızı pigmentler: Sülügen (minium), en çok kullanılan pigmentlerden olup formülü Pb3O4’tür. Çok eski çağlardan beri bilinen ve örtme gücü çok olan bilhassa demirin paslanmasını önleyen bir boyadır.

Demir 3 Oksit; İngiliz kırmızısı veya kalkotar adı verilen bu pigment, sert zararsız bir pigmenttir.

Cıva sülfür; çok güzel kırmızı bir pigment olup, örtme gücüne sâhiptir. Fakat kolayca kahve renkli olur, pahalı ve zehirlidir. Antimon sülfür (Sb2S3), Kadmiyum kırmızı (kadmiyum sülfür ile kadmiyum selenür karışımı) birer kırmızı pigmenttirler.

3. Sarı pigmentler: Krom sarıları [PbCrO4nPb (OH)2], çinko sarıları(ZnCrO4ZnO), baryum kromatlı sarılar, kadmiyum sarıları, sarı killer (Fe2O3H2O’lu killer) antimon sarıları ve arsenik sülfürlerdir.

4. Mavi pigmentler: Bu pigmentler arasında ultramarin, Prusya mavisi, Thurnbull mavisi, bakırlı ve kobaltlı pigmentler vardır.

5. Yeşil pigmentler: Krom yeşili (Cr2O3), Guignet yeşili veya zümrüt yeşili (Cr2O32H2O), Schweinfurt yeşili (Cu (CH3COO)2. 3CuOAs2O3) Scheele yeşili, Viyana yeşili ve malahit yeşili (CuCO3Cu (OH)2) tabiî yeşil pigmentlerdir.

6. Mor pigmentler: Kobalt moru, Nurnberg moru ve ultramarin moru, mavi pigmentler sınıfındandır.

7. Siyah pigmentler: Bitkisel, hayvansal ve mâdensel siyah pigmentler vardır.

Bâzı metaller, çeşitli usûllerle toz hâline getirilerek pigment olarak kullanılır. Düşük sıcaklıkta ışıldamalar veren pigmentler vardır. Uranyum tuzları, kalsiyum florür, kalsiyum tungustat gibi bâzı pigmentler floresan verir. Toprak alkali ve çinko sülfürlerle çinko silikatler fosforesan veren pigmentlerdir.