Prof. Dr. Ali Birinci, 25 Ağustos 1947'de Sakarya Balıklı Şeyh köyünde doğdu. 1960'da Cumhuriyet İlkokulu'nu, 1963'te Hendek Orta Okulu'nu, 1966'da Ankara Polis Koleji'ni bitirdi. Polis Enstitüsü 1. sınıfından ayrılarak, 1973'te Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, İktisat ve Maliye Bölümünden mezun oldu.

Birinci, 1973-1976 yıllarında Emniyet Genel Müdürlüğü'nde, 1976-1988 yılları arasında ise Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü'nde çalıştı. 30 Haziran 1988'de Polis Akademisi'nde göreve başlayan Birinci, burada Türk Siyasi Tarihi ve İnkılâp Tarihi dersleri veriyordu.

1993' de doçent, 2000' de Yakınçağ Tarihi profesörü olan Birinci; 3 Ekim 1989-25 Eylül 1990 arasında Fransa'da Paris'te meslekî çalışmalarda bulundu.25 Eylül 2002-28 Temmuz 2004 devresinde Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi'nde ders verdi. Birinci; Tarih ve Toplum, Dergâh, Yeni Türkiye, Polemik, Türk Yurdu ve Kebikeç ile Müteferrika dergilerinde yakın devrin siyasî hayatı, tarihî şahsiyetleri ve yazarları hakkında da yazılar kaleme aldı. Bu yazılarının 1999 senesi sonuna kadar neşredilmiş olanları Dergâh yayınları tarafından üç cilt hâlinde bastırıldı. Bu arada başka yazarların eserlerinden yirmi kadarını baskıya hazırladı."

Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu'nun görev süresinin uzatılmamasıylaboşalan Türk Tarih Kurumu (TTK) Başkanlığı'na Prof. Dr. Ali Birinci getirildi. TTK Başkanlığı'na Prof. Dr. Ali Birinci'nin atanmasına ilişkin üçlü kararname, Resmi Gazete'nin 01 Ağustos 2008 tarihli sayısında yer aldı.

Birinci'nin basılmış bazı kitapları şöyle: Hürriyet ve İtilaf Fırkası, Matbuat Âleminde Birkaç Adım, Müverrih-i Mâderzâdın Fülânnâmesi, Tarihin Gölgesinde, Tarih Yolunda, Tarih Uğrunda, Tarihin Alacakaranlığında.