1961 yılında Kadirli/Adana'da doğdu. İlkokulu İstanbul'da Ahmet Haşim İlkokulu'nda okudu. Orta ve lise tahsilini İstanbul'da Bayrampaşa Tuna Lisesi'nde tamamladı.

1979'da girdiği İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü'nden 1983 yılında mezun oldu. 1985'te aynı fakülte ve bölümde Yüksek Lisansını tamamladı. 10 Ekim 1985'de aynı bölümde Araştırma Görevlisi olarak vazifeye başladı.

1989 yılında, İngiliz arşiv ve kütüphanelerinde araştırma yapmak üzere Londra'da bulundu. Nisan 1991'de II. Abdülhamid Devrinde Osmanlı Devleti'nin İslam Birliği Siyaseti adlı tezini vererek Tarih Doktoru ünvanını aldı.

02 Temmuz 1991 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Anabilim Dalı'nda Yardımcı Doçent olarak göreve başladı. 6 Ekim 1994 tarihinde, Yeni Osmanlılardan Atatürk'e Türk Aydınında Cumhuriyet Düşüncesinin Gelişimi konulu takdim tezi ile Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Doçenti ünvanını aldı.

16 Mayıs 1995 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Anabilim Dalı'nda Doçentlik kadrosuna atandı. İngilizce (iyi) ve Almanca (orta) bilen Cezmi Eraslan, halen İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Anabilim Dalı'nda öğretim üyesi olarak vazife yapmaktadır. 1992-1996 yılları arasında (Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Saray'ın T.C. Dışişleri Bakanlığı-TİKA Baş Danışmanlığı süresince) Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Anabilim Dalı Başkan Vekilliği yaptı. Ekim 1995'te Atatürk Araştırma Merkezi Bilim Kurulu Aslî Üyeliği'ne seçildi.

Evli ve bir çocuklu olan Prof. Dr. Cezmi Eraslan, 2008 yılı Temmuz ayından itibaren Atatürk Araştırma Merkezi Başkanıolarak görev yapmaktadır.