1945 yılında Ödemiş’te dünyaya geldi. İlk, orta, lise öğrenimini Ankara’da tamamladıktan sonra yükseköğrenimini 1964-68 yılları arasında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü’nde yaptı. Doktora çalışmasını Fransa’da Marsilya Aix-en-Provence Üniversitesi’nde tamamlayıp Türkiye’ye dönerek bitirdiği fakültede Doktor Asistan olarak akademik kariyerine başladı. 1948’de Yardımcı Doçent, 1987’de Doçent oldu, 1992’de ise Profesörlüğe yükseldi.

1987-1990 tarihleri arasında Bilkent Üniversitesi’nde Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Koordinatörlüğü yaptıktan sonra, 1990’dan itibaren halen öğretim üyesi olduğu Ankara Üniversitesi Türk-İnkilap Tarihi Enstitüsüne geçti.

Prof. Dr. Ünsal Yavuz’un uzmanlık alanlarını, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi ve Atatürk Devrimi ile kurulan devletin, çağdaş ve uygar boyutlarındaki kurumsal yapılanmasını şekillendiren Atatürkçü felsefe oluşturmaktadır. Prof. Dr. Ünsal Yavuz’un kendi deyimiyle, "Varoluşumuzun tek ve vazgeçilmez açıklaması olan Atatürk ideolojisinin temel değer ve kavramları konusunda fakülte ve yüksekokullarda, asker-sivil devlet kurumlarındaki üst düzey bürokratların yanı sıra yurtiçi ve yurtdışında yaşayan halkımıza yönelik verdiğim ders, konferans ve katıldığım açık oturumlarla görevlerimi yerine getirmeye" çalışmaktadır.

Fransız ve İngiliz arşivinde bulunan belgeler üzerine kurulu bildiri ve makaleleri ve iki kitabı bulunmaktadır.

Fransızca ve İngilizce bilen Ünsal Yavuz, evli ve üç çocuk babasıdır.