(M.S. 2. yüzyıl İskenderiye, Mısır) Tam adı Cladius Ptolemaeus. Eski Yunanlı coğrafya, matematik ve astronomi bilgini. Batlamyus olarak da bilinir. Mısır'da yaşayan bir Yunan aileden gelen bir Roma vatandaşı olduğu sanılmaktadır. Ptolemaios'un Smyrna'lı Theon'un öğrencisi olduğu görüşü yaygındır. Yaşamına ilişkin ayrıntılı bir bilgi yoktur.

Ptolemaios gök bilimi, matematik, coğrafya ve optik alanlarında çalışmalar ve çok değerli katkılar yapmıştır; ancak en çok gök bilimindeki çalışmalarıyla tanınır. Zamanına kadar ulaşan gök bilimi bilgilerinin sentezini yapmış ve bunları Mathematike Syntaxis (Matematik Sentezi) adlı yapıtında toplamıştır. Bu eserin adı, daha sonra Megale Syntaxis (Büyük Derleme) olarak anılmış ve Arapçaya çevrilirken başına Arapçadaki harfi tarif takısı olan el getirildiği için, ismi el-Mecisti biçimine dönüşmüştür; daha sonra Arapçadan Lâtinceye çevrilirken Almagest olarak adlandırıldığından, bugün Batı dünyasında bu eser Almagest adıyla tanınmaktadır.

Almagest, on üç kitaptan oluşur; Birinci Kitap, kanıtlarıyla birlikte Yermerkezli Dizge'nin ana çizgilerini verir; İkinci Kitap, Menelaus'un kuramıyla, küresel trigonometri bilgilerini ve bir kirişler tablosunu içerir; burada örnek problemler de çözülmüştür; Üçüncü Kitap, Güneş'in hareketini ve yıllık süreyi ve dördüncü kitapsa, Ay'ın hareketini ve aylık süreyi konu edinir; beşinci kitap Ay'ın ve Güneş'in Dünyaya olan uzaklığını tartışır ve bir usturlâbın yapılışı ve kullanılışı hakkında da ayrıntılı bilgiler sunar; Altıncı Kitap'ta gezegenlerin kavuşumları ve karşılaşmaları incelenir, Güneş ve Ay tutulmalarına değinilir; yedinci ve sekizinci Kitap, durağan yıldızlarla ilgilidir; geri kalan beş kitaptaysa gezegenlerin hareketlerin inceler.

Almagest'ten sonra yazılan Coğrafya, sekiz kitaba bölünmüştür ve matematiksel coğrafyayla haritaların çizilebilmesi için gerekli olan bilgileri içerir. Almagest gibi Coğrafya da derleme bir eserdir; Ptolemaios bu kitabı hazırlarken Eratosthenes, Hiparkhos, Strabon ve özellikle de Surlu Marinos'tan büyük ölçüde yararlandığı sanılmaktadır.

Aynı zamanda, bu dönemin önde gelen optik araştırmacılarından olan Ptolemaios, daha önceki optikçilerin çoğu gibi, görmenin gözden çıkan görsel ışınlar yoluyla oluştuğu görüşünü benimsemiştir.