1953 yılında Afganistan'ın kuzeyindeki Şibergan şehrinde doğdu.26 yaşındayken Sovyetlerin Afganistan'da açtığı bir doğalgaz tesisinde işçi olarak çalışmaya başladı.Kısa sürede tesis içinde örgütlü bulunan işçi sendikasının başkanı oldu. Bu dönemde Afganistan içinde Sovyet yanlısı bir rejim vardı ve muhalifler bu yönetime karşı savaşıyordu.Bu savaşta kendilerine mücahit denilen Suudi etkisindeki gruplar, ülke kuzeyindeki Türkmen, Özbek ve Taciklere karşı tavır alınca, Dostum kuzeyden topladığı milislerle çatışmalar içine girdi.Sovyetlerin Afganistan'dan çekilmesinden sonra iktidarda bulunan Necibullah hükümetiyle işbirliğini sürdürdü.Mezar-ı Şerif başta olmak üzere Kuzey Afganistan'daki yedi eyaletin yönetimini ele aldı.Raşit Dostum Cünbüş-i İslami Afganistan adıyla siyasi örgütlenmesini de yaptı.

1992 yılında Necibullah'tan desteğini çekince başkent Kabil, mücahit grupların eline geçti. Mücahit grupların hemen hepsi ya etnik bir temele dayanıyor ya da İran, Pakistan ve Suudi Arabistan'dan gibi ülkelerin sözcülüğünü yapıyordu.Ayrıca örgütlerin en önemli gelir kaynağı olan uyuşturucu üretim ve sevkiyatı da çatışmaların ayrı bir yönünü teşkil ediyordu. Bu örgütleren hepsinin ittifak ettiği tek konu ise Türklerin yönetim dışında kalması idi. Başkenti birbiriyle çatışan mücahit gruplara devreden Raşit Dostum, kuvvetlerini yeniden kuzeye çekti ve Mezar-ı Şerif'te devlet otoritesini pekiştirdi.Mezar-ı Şerif kısa zamanda eğitim,ticaret ve ziraat başta olmak üzere her alanda gelişti.Türkiye ile ilişkiler kuran Raşit Dostum, devrin Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın açtığı imkanlarla bütün dünyada tanındı.Turgut Özal bir dönem kullandığı makam arabasını Raşit Dostum'a hediye etti ki, bunun sembolik anlamı Türklere ayrı bir heyecan kazandırıyordu.

Raşit Dostum, Yüksek Askeri Şura Başkanı sıfatıyla başkent Kabil'i terk etti. Birbiriyle çatışan mücahit gruplardan ümidini kesen Pakistan ve Suudi Arabistan, Afganistan'ı ele geçirmek için Hindistan'ın Diobent şehri medreselerinde eğitim gören gençleri, Taliban yani talebeler adıyla örgütledi.Bu medresede esas itibariyle ehli sünnet alimlerinin dini kitapları okutulmakla birlikte bu eğitim skolastik bir yaklaşımla ve medeniyet eksenli bir bakıştan uzak bir şekilde veriliyordu. Değişmeyi idrakten yoksun bu bakış, medeniyet tarihimizdeki değişiklikleri bidat diyerek reddediyordu. Bu kesin inançlı robot örgütlenme kısa zamanda gelişti ve mücahit grupların hepsini yıkarak kuzey hariç Afganistan'a hakim oldu.Raşit Dostum'la Kuzey Afganistan pazarlığını bizzat 1999 yılında Pakistan Dışişleri Bakanı yürütüyordu. Raşit Dostum, Rabbani öncülüğündeki devrik Cumhurbaşkanı ve eski mücahit gruplardan yana tavır koyarak, Pakistan'la anlaşmadı. Tacik asıllı Ahmet Şah Mesut dışında hiç bir mücahit örgütü Talibanlar'ın karşısında tutunamayınca, Pakistan destekli Talibanlar Mezar-ı Şerif'i ele geçirdi.Ülkesini terk eden Raşit Dostum, Ankara'ya gelerek Türk yetkililerle durum değerlendirmesi yaptı. Bilahare Türkiye, Özbekistan ve İran'da kısa süre bulunduktan sonra Kuzey Afganistan'a tekrar döndü.

Raşit Dostum liderliğindeki Kuzey Afganistan güçleri, ABD'nin Taliban yönetimine karşı başlattığı askeri harekatla tekrar öne çıktı.

Dostum'un güçleri, ABD'deki saldırılardan sonra Mezar-ı Şerif yönünde en etkili saldırıyı gerçekleştirdi.

HAKKINDA YAZILANLAR

Dostum 1998 yılında yayınlanan bir haberde Taliban ile Usame bin Laden arasındaki bağlantıya dikkat çekmişti.

Dostum: Taliban'a para akıyor

Bülent Uzun/Ankara

Sabah 28 AĞUSTOS 1998

Türkiye'ye gelen Özbek General Afgan lider Raşit Dostum, "Kısa süre sonra Afganistan'a döneceğim. Afganistan'a hakim olmak için yeni bir planım var." dedi.

Dostum, ABD Büyükelçiliklerine yapılan saldırıların perde arkasındaki kişi olan Osama Bin Laden'in, Taliban'ı desteklediğini ve Taliban'lara 10 milyon dolar verdiğini açıkladı. Türkiye'den askeri değil siyasi destek isteyen Özbek General Dostum, Taliban'ın aslında Pakistan güçleri olduğunu kaydetti. Dostum, Türkmen petrolü için kurulacak boru hattının gerçekleşebilmesi için de Afganistan'da huzur ve istikrarın şart olduğunu vurguladı.

HAKKINDA YAZILANLAR

Dostum, sığındığı Türkiye'ye, bakan yardımcısı olarak döndü

Afganistan Geçici Hükümeti Savunma Bakan Yardımcısı Özbek asıllı General Raşid Dostum, Türkiye’ye geldi. Geçtiğimiz yıl nisan ayı içerisinde sessizce Afganistan’a dönen ve Taliban karşıtı askeri operasyonlar içinde yer alan Dostum, muzaffer bir komutan olarak Ankara’ya ziyaret gerçekleştiriyor.

Özbekistan Hava Yolları’yla Özbekistan’ın başkenti Taşkent’ten İstanbul’a ve ardından Ankara’ya geçen Dostum için resmi bir karşılama töreni düzenlenmedi. Başbakan Bülent Ecevit, Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli ve Dışişleri Bakanı İsmail Cem ile görüşmesi planlanan Dostum, gezisinin ilk gününde Ankara’da bulunan ailesiyle hasret giderdi. Soruları cevaplandıran General Dostum, ‘1 yıldır ayrı olduğum çocuklarımı görmek için buradayım.’ dedi. Dostum’un eşi ve 9 çocuğu Oran’da Türkiye tarafından kendilerine tahsis edilen konutta kalıyor. Dostum, Başbakan Bülent Ecevit ve Dışişleri Bakanı İsmail Cem, ABD’den dönene kadar evinde dinlenecek.

Boynundaki kireçlenme ve şeker hastalığından muzdarip olan Dostum, Ankara’da bulunduğu süre içerisinde Gülhane Askeri Tıp Akademisi'nde de tedavi görecek. Dostum’a, eşi ve 9 çocuğunun yaşadığı Oran’daki evi ve 06 CF 013 plakalı makam aracı, 1985'te dönemin Başbakanı Turgut Özal tarafından hediye edilmişti. Türkiye hayranı olarak bilinen Dostum, çocuklarından birinin ismini Mustafa Kemal olarak koydu. Dostum’un bir diğer çocuğunun ismi ise kendisi için hayatını feda eden korumalarından Yarmehmet’in ismini taşıyor.

General Dostum’un, ziyareti sırasında Afganistan’daki mücadelesine Türkiye’den verilen desteği sürdürmesi için temaslarda bulunacağı belirtiliyor. Başbakan Ecevit’in ABD Başkanı Bush ile yaptığı görüşmede, Afganistan’ın yeniden yapılanması ve Afgan gruplar arasında barışın korunması konusunda aktif faaliyet gösterme onayını alması ardından Dostum’la yapılacak görüşme büyük önem taşıyor.

Dostum Türkiye’de geçirdiği uzun inziva döneminin ardından 7 Nisan 2001’de Afganistan’a gitmiş ve bu haber ilk olarak ZAMAN’da duyurulmuştu. İki gün sonra Afganistan’da Reuters’e konuşan Dostum, haberi doğrulayarak Taliban’a karşı savaşmaya hazır olduklarını açıklamıştı.

Salih Boztaş , Gülten Sarı / Ankara

18.01.2002

xx

Dostum istediği kadar kalabilir

- - - - - - - -

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Burak Özügergin, Özbek general Raşid Dostum’un “Türkiye’den istediği zaman ayrılabileceğini ya da ülkede istediği kadar kalabileceğini” bildirdi.

Dışişleri Bakanlığının haftalık basın toplantısında Özbek general Raşid Dostum’un Türkiye ziyaretine ilişkin soru üzerine Özügergin, Dostum’un bayramda ailesini ziyaret etmek ve bazı temaslarda bulunmak için Ankara’da bulunduğunu hatırlattı.

Sözcü Özügergin, Dostum hakkında sürgüne gönderilmesi ya da ülkesinde hakkında tahkikat yürütülmesi gibi bir hususların söz konusu olmadığını söyleyerek, dolayısıyla Dostum’un istediği zaman Türkiye’den ayrılabileceğini bildirdi.

Dostum’un Türkiye’den iltica talep ettiğine yönelik bazı haberler çıktığını da anımsatan Özügergin, Dostum’un kendilerine böyle bir niyet bildirmediğini belirterek, “Dolayısıyla ne zaman Türkiye’den ayrılmak isterse ayrılır, ne kadar kalmak isterse de o kadar kalır” diye konuştu.

Özügergin, “bildiği kadarıyla Dostum’un Dışişleri Bakanlığında temaslarda bulunmadığını” da söyledi.