Alm. Refrakter, Fr. Réfractaire, İng. Refractory, Firegroof. Fırın ve bacaların iç kısmının kaplanmasında kullanılan malzeme. Refrakterler, ısıya, kimyâsal etkilere ve sıcaklığın âni artmasına karşı yüksek mukâvemete sâhiptirler. Ortaçağda bu tür işler için ateş kili kullanmışlardır. Ancak, 18. yüzyılın ortalarında ilk refrakter tuğla yapılmıştır. Günümüzde pekçok değişik refrakterler mevcuttur. Hemen hemen her sanâyi dalı bu malzemeyi kullanır. Özellikle nükleer santrallerin çekirdek kısımlarının dış tesirlere karşı korunulmasında kullanılmaları önemlerini arttırmıştır.

Refrakterlerin çoğu oksitler olup, dört grupta târif edilebilir:

Alumina silikat: Bu tür malzeme en çok kullanılan ve ucuz olan kısımdır. Bu hemen hemen her türlü metalurjik işlemler için uygundur. Bu grupta % 50’ye kadar alümina olan ateş kili, ateş tuğlası ve saf alümina olanlar bulunur. Erime sıcaklığı 360°C ile 420°C arasındadır. Alumina miktarı arttıkça erime noktası da artar ve 460°C’yi bulabilir.

Silika: Silikalı refrakterler tabiatta bulunan yüksek saflıktaki silisyuma, az miktarda (silis tanelerini bağlaması için) kireç ilâve ederek elde edilir. Ateş kili ise yumuşar ve aktığı hâlde, yüksek sıcaklıkta yük altında şeklini muhâfaza eder.

Temel refrakterler: Magnezyum veya krom cevheri taşırlar. Yüksek sıcaklığa kadar dayanıklılıkları yanında (krom ile 450°C, magnezyum ile 620°C) dayanıklılıkları da yüksektir. Her ikisinin de mahzurları mevcuttur. Magnezyumlu olan, yüksek sıcaklıklarda büzülür ve yarılır. Bunun için yapılacak ilâveler, erime noktasını düşürür. Kromlular ise demir okside karşı mukâvemetsizdirler, ancak büzülmeleri yoktur.

Özel refrakterler: Az miktarda elde edilir, özel gâyeler için kullanılırlar. Tabiî ve sentetik olabilir. Çok pahalıdırlar. Meselâ grafit yaygın olarak kullanılan bir refrakterdir. Erimez, fakat 700°C civarında buharlaşır. Grafitin ısı ve elektrik iletkenliği yüksektir, bu sebepten elektrot olarak tercih edilir. Diğer bâzı refrakterler porselen, silikon, karpit, zirkonyum silikat, zirkonyum oksit, berilyum oksit ve değişik camlar ihtivâ ederler.