DEVLETİN ADI Ruanda Cumhûriyeti

BAŞŞEHRİ Kigali

NÜFÛSU 7.347.000

YÜZÖLÇÜMÜ 26.338 km2

RESMÎ DİLİ Kinyarwarda ve Fransızca

DÎNİ Müslüman, Katolik, Protestan, yerli dinler

PARABİRİMİ Ruanda Frankı

Doğu Orta Afrika’da, 1° 03’-2° 49’ güney enlemleri ve 28° 51’-30° 54’ doğu boylamları arasında yeralan, kuzeyinde Uganda, doğusunda Tanzanya, güneyinde Burindi ve batısında Zaire (Kongo) ve Kivu Gölü ile çevrili bir cumhûriyet.

Târihi

Ülkenin bilinen ilk yerlileri Two kabîleleridir. Daha sonra Ruanda topraklarına Hutu yerlileri hâkim oldu. Bundan sonra bölgeyi Hutuları mağlup eden Tutsiler ele geçirdi. Bu kabîle, Ruanda Krallığını kurarak topraklarını önce Kral Ruganzu Bwimba zamanında, 15. yüzyılda, genişletti. Kral Mwami Kigeri Rwabugiri döneminde, 19. yüzyılın sonlarında ise Alman Doğu Afrikası’nın bir parçası haline getirildi. Böylece batı sömürgeciliği ülkeyi ezmeye başladı. Bunun üzerine 1956 yılında Hutulu Bahutu Manifesto ilk olarak haklarını talep eden grup olarak ortaya çıktı. 1959’da iç harp patlak verdi ve Tutsi idâresi son buldu.

Ruanda sonraları, Belçika tarafından korunmaya alınmış, bir BirleşmişMilletler manda ülkesi oldu. 1962 yılında bağımsızlığını kazandı. 1973 yılında ülkede askerî bir darbe, 1976 yılında yeniden bir Millî Kongre seçimle işbaşına geldi. 1978 yılında hazırlanan yeni anayasa referandumdan geçti ve General Juvènal Habyarimana başkan seçildi. General Juvènal, hâlâ başkanlığa devam etmektedir (1993).

Fizikî Yapı

Ruanda’nın yüzölçümü yaklaşık 26.338 km2dir. Ülke genel olarak derin vâdilerle yer yer kesilmiş dağlık ve yaylalık bir ülkedir. Kivu Gölü kıyılarındaki yükseklikler 1500 m dolayındayken, bu rakam batıya yaklaşıldıkça Virunga Dağlarında hemen hemen 4500 m’ye kadar çıkar. Bu dağlar, Nil havzası ile Kongo havzasını birbirinden ayırır. Ülkenin en yüksek noktası yaklaşık 4505 m yükseklikteki Karisimbi Dağıdır. Ruanda’nın batısını örten ve ülkenin en büyük gölü olan Kivu Gölü, Zaire ile olan sınırının bir parçasını da teşkil eder.

Nehirlerin çoğu ülkeyi baştan başa kateder. Bunların önemlileri; Kagera, Akanyaru, Ruzizi ve Nyewarongo nehirleridir.

İklim

Ruanda ekvatora çok yakın olmasına rağmen, arâzisinin yüksekliği sebebiyle ılıman bir iklime sâhiptir. İklimi oldukça yumuşaktır. Bâzı mevsimlik değişikliklerin hâricinde yıllık ortalama sıcaklık genel olarak 18°C civârında olur. Ülkenin en sıcak ve nemli bölgesi Kivu Gölü ve civarıdır. Ülkenin yıllık yağış ortalaması yaklaşık 1000 ilâ 1300 mm arasında değişir. Şubat ve mayıs ayları arasında şiddetli yağışlar görülür.

Tabiî Kaynakları

Ruanda’nın batı bölgesinin hemen hemen tamâmına yakın bir bölümü yeşil bitki örtüsüyle doludur. Aynı zamanda bu bölge hem tarım ve hem de hayvancılık için müsait topraklara sâhiptir. Doğu bölgesi ise umûmiyetle savanalarla doludur. Bâzı bölgeleri ağaçsız çimenlik, bâzı bölgeleriyse akasya ağaçları, maki ve bambu ormanları ile örtülüdür. Yüksek dağlık bölgelerde ise daha çok muz ağaçları ve sıtma ağaçları mevcuttur.

Kagera Millî Parkı yemyeşil bir bitki örtüsüne sâhiptir. Bu parkta ülkede yetişen; zebra, antilop, çeşitli ceylan türleri, Afrika ceylanı(impela), gazal, yaban sığırı, aslan, leopar, su aygırı, timsah ve yüzlerce çeşit kuş gibi hayvanlar bulunur.

Nüfus ve Sosyal Hayat

Ruanda’nın Nüfûsu yaklaşık 7.347.000’dir. Kilometrekareye 265 kişi olmak üzere nüfus yoğunluğu bakımından Afrika’nın en kalabalık ülkelerinden biridir. Yıllık nüfus artış oranı ise % 3 dolaylarındadır. Nüfûsun sâdece % 5’ine yakın bir bölümü şehirlerde yaşamaktadır.

Ruanda’nın etnik yapısının % 89 gibi büyük bir bölümünü Hutular meydana getirir. Geri kalan % 9’unu Tutsiler, % 1’ini Twalar tamamlar. Tutsiler oldukça uzun boyluyken, Twalar pigme türü olup, oldukça kısa boyludurlar. Tutsilere aynı zamanda Batutsi veya Watutsi de denir. Hutuların diğer adı Bahutu ve Twaların ise Batwa’dır. Halkın çoğu tarım ve sığır yetiştiriciliğiyle uğraşır. Nüfûsun % 10’unu aşan bir kısmı Müslümandır. Nüfûsun çoğunluğu ise Katolik ve Protestandır. Ayrıca çeşitli yerli inanışlar da mevcuttur.

Ülkenin resmî dili Bantu dilinden gelen Kinyarwanda yerli dilidir. Hem Hutu ve hem de Tutsi kabîleleri bu dili konuşurlar. Bundan başka ayrıca Fransızca da resmî dildir. Diğer dillerden Svahilice oldukça yaygındır. Beynelmilel bir dil olan Svahili, Afrika’nın doğusunda konuşulur.

Halkın yalnızca % 25’ine yakın bir bölümü okuma-yazma bilmektedir. Genç nüfûsun % 30’una yaklaşan bir kısmı okul hayâtındadır. Sağlık ve sosyal şartlar oldukça düşük durumdadır.

Ülkenin en gelişmiş şehri başşehir Kigali’dir. Diğer önemli şehirleri şunlardır: İlim ve kültür merkezi olan Butare, Kivu Gölü civarındaki sayfiye şehirleri olan Giseyni, Kibuye ve Cyangugu’dur.

Siyâsî Hayat

Ruanda 1962 yılında demokratik, sosyal ve bağımsız bir cumhûriyet hâline geldi. 1978 yılında yapılan yeni anayasa referandumu ile General Habyarimana başkan seçildi.

Ruanda idârî olarak 10 vilâyet bölgesine, ayrıca bunlar da toplam 141 mahallî idâre bölgesine ayrılmıştır. Başkan ve meclis dört yılda bir seçilir. Millet Meclisi 47 üyeli tek meclisli bir organdır. Devlet başkanına 14 bakanlar konseyi üyesi, iki devlet sekreteri yardım eder. Daha çok Belçika veFransa ile yakın diplomatik münâsebetleri mevcuttur. Ruanda, BM ve kısa adı OCAM olan Afrika Cemiyeti Teşkilâtı, Malgache et Mauricienne ve Afrika Birliği teşkilâtı (OUAU)na üyedir.

Ekonomi

Ruanda nüfûsunun % 95’i tarımla uğraşır. Dolayısiyle ülke ekonomisi tarıma ve hayvancılığa dayanır. Ruanda, Afrika’nın en fakir ülkelerinden biridir. Bu duruma, mineral kaynaklarının noksanlığı da önemli ölçüde tesir etmektedir. Ülke topraklarının % 40’ına yakın bir bölümü ekime müsâittir.

Ülkenin yetiştirdiği temel tarım maddeleri; mısır, süpürgedarısı, manyok, muz, fasulye, kahve, çay, pirekapan, darı ve bezelyedir. Sığır çobanlığı Ruanda’da çok önemli bir gelir kaynağıdır. Üç milyonun üzerinde büyükbaş hayvan mevcuttur.

Ülkenin başlıca yeraltı zenginlikleri şunlardır: Kalay, altın, volframit ve kolonbatantalit mâdenleri. Ülke sanâyii mahallî ihtiyaçlara ancak cevap verebilmektedir. Bunlardan gıdâ sanâyii, tekstil sanâyii ve kimyâ sanâyii nispeten gelişmiş sayılır.

Ruanda’nın para birimifranktır. Her çeşit malzeme, âlet, araç ve makina ve diğer eşyâlarını daha çok Belçika, Japonya ve Almanya’dan alır. Kahve ve çay en önemli ihraç ürünleri olup, çoğunlukla Tanzanya ve Kenya’ya yapılır.

Turizm önemli bir gelir kaynağıdır. Kivu Gölü güzellikleri ve Kagera Millî Parkı ve vahşî hayâtı her sene büyük miktarda turisti. Ruanda’ya çeker.

Ülkenin kara yolu ulaşım sistemi yetersizdir. 13.173 km karayolunun ancak 1180 km’si asfalttır. Ülkede demiryolu yoktur. Başşehir Kigali’de bir milletlerarası havaalanı vardır.