Nazari ruhiyatın gayesi ruhun muhtelif hadiselerini tetkik ve bunları kanunlara raptetmektir.Ameli ruhiyatın gayesi de bu kanunları hayatın muhtelif cihetlerine tatbik ve onların müfit ve ameli neticelerini ihtihsal etmektir.Umumi hayat ruhi hadiseleri idare eden kanunları umumiyeti itibariyle keşfetmeğe uğraşır.Ruhi hadiseleri meneleri ve geçirdikleri safhalar itibariyle tetkik eder.Cem'i ruhiyat ruhi hadiselerin cemaatler içinde aldığı şekilleri ve tahavvüllerini tetkik eder.Fertler bir gurup cemiyet hatta herhangi bir kalabalık içinde bulundukları zamanı yanlız kaldıkları vakitlerde olduğundan başka türlü düşünürler ve başka tarzda hareket ederler.Ruhiyat, malumatına sahip olmaksızın terbiye ve talime teşebbüs: nebatatın bünyelerini bilmeksizin ziraat yapmaya benzer. Ruhiyat ahlakın mühim bir istinatgahı olduğu gibi tabiat ile hukukunda çok kıymetli bir muaunıdır. Ticaret eşyasının revacı için halk psikolojisinin muhtelif yerlerde ve zamanlarındaki istikametini tayin ve ilanların dikkat ve rabet celbedecek surette tertibini temin içinde ruhiyata müracat edilmektedir, filhakika halikı tanımak için evvela nefsimizi bilmemiz lazım geldiğine göre beşerin ruhuna nüfuz :eşyanın, sebeplerin, mebdelerin,nihayet eşyayı halk edenin mahiyetine nüfuz edebilmenin yolu oluyor.