radyoaktivite alanındaki çalışmaları ile meşhur bir İngiliz fizikçisi. 1908 senesinde Nobel Kimyâ Mükâfatını aldı. Rutherford 1871’de Yeni Zelanda’da doğdu. 1937’de Cambridge’de öldü. Yeni Zelanda’da Canterburgy Kollejini bitirdi. 1894’te Cambridge Üniversitesinin bursunu kazanarak İngiltere’ye gitti. Burada fizikçi Thomson’un yanında çalıştı. Önceleri “gazların elektrik iletimi” konusunda araştırmalar yaptı. Bu çalışması sırasında radyoaktivite alanına alâka duydu. Bu sıralar Alman fizik âlimi Röntgen, X ışınlarını keşfettiğini açıklıyordu. Bu hâdiseyle birlikte fizikte, Kuantum Teorisi, Radyoaktivite ve İzâfiyet konularını içine alan yeni bir çığır açılmıştı.

1898’de Kanada’nın Montreal şehrinde Mc Gill Üniversitesinde çalışmaya başladı. Rutherford burada İngiliz kimyâcısı Soddy ile birlikte radyoaktivite alanındaki çalışmalara 10 sene boyunca devâm etti. Alfa ve beta ışımalarını fark ederek onlara alfa, beta isimlerini verdi. Bunlardan faydalanarak elementlerin radyoaktif dönüşümlerini inceledi. 1907’de fizik profesörü olarak İngiltere’ye döndü.

Rutherford’un en önemli deneyi, ince altın levhalara alfa tânecikleri fırlatarak, atomun yapısını açığa kavuşturmasıdır. Bu araştırmasının sonucunda, atomun küçük pozitif yüklü bir çekirdekle bunun etrâfında dönen elektronlardan ibâret olduğunu belirtti. Bu modeli temel alarak, 1913’te Niels Bohr meşhur atom modelini ortaya attı.

1914’te sir ünvânını alan Rutherford, 1917’de bir elementi diğerine dönüştüren ilk insan oldu. Azotu alfa tânecikleriyle bombardıman ederek onu oksijene dönüştürdü.

1922’de Royal Society’nin en büyük mükâfatı olan Copley Madalyasıyla taltif edildi. 1925’te bu kurumun başkanlığına seçildi. 1931’de kendisine “baron” ünvanı verildi. 1933’te Hitler’in Almanya’da iktidara gelmesiyle Nazizmden kaçan bin dolayındaki bilim adamına yardımcı olmak üzere Londra’da kurulan Akademik Yardım Konseyinin başkanlığını üstlendi.

20. yüzyılın en önemli bilim adamlarından biri olan Rutherford, yapıcı ve yönlendirici çalışmalarıyla, yönettiği laboratuvarları, özellikle Cavendish laboratuvarını nükleer fizikte en önemli buluşların gerçekleştirildiği öncü araştırma merkezi durumuna getirdi. Çevresinde meydana getirdiği verimli ortamda birçok büyük fizikçi yetişti. Önemli buluşlar gerçekleştirildi.