Alm. Saphir (m), Saphirblau (n), Fr. Saphir (n), İng. Sapphire. Korindonun kırmızı renkli olanları hâriç bütün diğer cevher çeşitlerine verilen ad. Tek olarak safir kelimesi mavi cevher taşlarına verilen addır. Diğer renklerdeki cevherler de sarı safir, pembe safir diye adlandırılırlar. Renksiz safirlere ise beyaz safirler denir. Konvex biçiminde kesildiklerinde yıldıza benzer biçimler çıkaran taşlara, yıldız safirleri adı verilir. Esası A12O3 bileşiğidir. Bâzı renklerin sebebi bilinmiyor. Fakat bâzı renkler, metal oksitlerden meydana gelmektedir. Meselâ koyu mavi renk, demir ve titan oksitlerden ileri gelmektedir. Cr2O3 ise, yakut rengine sebep olmaktadır. Sertliği yaklaşık 9, yoğunluğu 4’tür. Ufleçte erimez, erime noktası 2050°C civârındadır.

Mavi renkli olmayan diğer safirler, başka mücevher adlarıyla adlandırılırlar.

Kaynaklar: En iyi safirler, Keşmir’den gelir ve bunların renklerine de “Keşmir mavisi” denir. Bunların değişik renkleri kömür ocaklarında yer alır. Diğer önemli üretim bölgeleri, Tayland, Burma, Seylan, Afganistan ve Avustralya’dır. En iyi yıldız safirleri Seylan’da bulunur. Safirlerin çoğu nehir yataklarından elde edilir.

Sun’î safirler: 1902 yılında bir Fransız ilim adamı olan Auguste Verneuil, sentetik safir cevherini yapmayı başardı. Bunun ana maddesi tozlu korindon (A12O3) idi. Bundan başka az miktarda demir; titanyum ve % 5 oranında krom oksit (Cr2O3) kullanılmıştı.

Yıldız safirleri ilk olarak 1947’de % 1 oranında titan dioksit katılarak elde edilmiştir.

Kullanılışı: Safirler en çok mücevher olarak bilinirler. Aynı zamanda sertlikleri dolayısıyla endüstriyel alanlarda ve küçükleri, tükenmez uçlarında kullanılır. Elektrikî özellikleri dolayısıyla elektrik âletlerinde, şeffaflığı ve sıcaklığa karşı olan dayanıklılığıyla da yüksek ısılı yerlerde pencere olarak kullanılır. Aynı zamanda optik âletler de kullanılma yeridir.