Alm. Gallenstein (m), Fr. Calcul (m), (biliaire), İng. Calculus, stone. Safra kesesinin sık görülen bir hastalığı. ABD’de nüfûsun % 10’unda; 40 yaş üzeri nüfûsun % 20’sinde safra taşı tespit edilmiştir. Problem kadınlarda, doğulularda, Lâtin Amerika ve Hintlilerde daha yaygındır. Ayrıca şeker hastalığı, karaciğer sirozu ve bâzı ince barsak hastalıklarında daha sıktır.

Kolesterole doymuş safra, kolesterol cinsi safra taşları meydana gelmesinde esastır. Bu hastalarda kolesterol yapımının artmış, safra asidi yapımının azalmış olduğu görülmüştür. Ayrıca; safra kesesinde safra durgundur, safra sümüksü sıvının nitelik ve niceliği değişiktir, safrada artmış bilirübin yoğunluğu bulunmalıdır, ekseriya safra taşlarıyla, iltihâbî olay birlikte bulunur. Bunların taş meydana gelmesine nasıl sebep olduğu henüz tam olarak anlaşılamamıştır.

Bâzan üst karında rahatsızlık hissi, şişkinlik, geğirme ve sindirim zorluğu gibi genel belirtiler bulunur. Bulgu ve belirtiler taşın büyüklüğüne, sayısına ve bulunduğu yere bağlıdır. Büyük taşlar safra kesesi çıkışında zaman zaman tıkanma yapmak sûretiyle, küçük çok sayıdaki taşlar ise ana safra yoluna geçtikçe ağrıya yol açarlar.

Safra taşları; safra kesesi ve yollarının herhangi bir iç organla ağızlaşmasına, pankreas iltihabına, safra kesesi kanserine sebep olabilir. Bâzı safra taşları, ağızdan aylarca safra asidi verilmesiyle insan vücûdunda eritilebilmektedir. İkincil (sekonder) safra asidi olan “chenodeoxy-cholicacid” ve “ursideoxycholic asit” safranın kolesterolden doymuşluğunu azaltırlar. Tecrübelerle anlaşılmıştır ki, bu tedâvi emniyetli ve müessirdir. Yaşlılar ve az riskli kişilere de uygulanabilir. Şu şartlar varsa, bu tip ilâçlar kullanılabilir:

1. Taşlar kalsiyum ihtivâ etmiyorsa,

2. Safra kesesi fonksiyonlarını yapıyorsa,

3. Çok pahalı olan bu ilâçları uzun müddet kullanmak maddî külfet getirmiyorsa,

4. Hasta ameliyatı kesin olarak reddediyorsa,

5. Ameliyata kesin tıbbî engel varsa(Ağır koroner hastalığı gibi).

Taşların parçalanıp erimesi ortaya çıkmadan tedâvi durdurulursa kese, tekrar taş yapar.

Günümüzde safra kesesi taşı tespit edilen vak’aların tedâvisinde en çok kullanılan usûl, kesenin çıkartılmasıdır. Kesesinde taş tespit edilen hastalara hiçbir şikâyeti olmasa dahi ameliyat tavsiye edilmektedir. Çünkü taş vak’alarının % 2’sinde safra kesesi kanseri de eşlik etmektedir. Son yıllarda gerek safra, gerek böbrek taşları, Laser Işınları ve Ultrason dalgalarıyla parçalanabilmekte ve atılması sağlanabilmekte olup, ameliyat için bir alternatif teşkil etmektedir.