Alm. Segler (m), Fr. Martinet (m), İng. Swift. Familyası: Sağangiller (Cypselidae). Yaşadığı yerler: Palearktik bölgede. Özellikleri: 20 cm boyunda, kırlangıca benzer bir kuş. Çeşitleri: 80 kadar türü vardır. Kara sağan (Ebâbil kuşu), ak karınlı sağan meşhurlarıdır.

Sağangiller familyasından, kırlangıca benzer, uzun, dar kanatlı göçmen bir kuş. Az çok beyazla karışık siyahımtrak renklidir. Hemen hemen dünyânın her tarafında bulunur. Orak biçimli sivri uzun kanatları ile oldukça hızlı uçar. Ayakları çok kısa olduğundan diğer kuşlar gibi tüneyemez. Sivri ve kuvvetli tırnakları ile ancak dik zeminlere tutunur. Ayakları tutunucu tipte olduğundan çoğunda dört parmak da öndedir. Ömrünün büyük kısmını uçarak geçirir. Uçarken beslenir, su içer, çiftleşir, hatta uçarken uyur. Sağanlar halk arasında bâzan kırlangıçla karıştırılır. Görünüşü kırlangıca benzerse de kuyruğu daha az çatallıdır. Gagası, küçük ve zayıftır. Ağzı çok açılır. Uçarken yakaladığı böceklerle beslenir. Bir avla karşılaştığı zaman birkaç sâniye müddetle hızını 200 km’ye çıkarabilir. Ortalama hızı saatte 90 km’dir.

Sağanlar, büyük şehirlerde yaşayabilen nâdir kuşlardandır. Yuvalarını duvar ve kaya oyuklarına, evlerin damlarına ve pencere üstlerine tükürükle yapıştırdığı kırıntılarla yaparlar. Yakaladıkları böceklerden hazırladıkları besin tomağını gagaları ile yavrularının ağzına verirler. Kötü havalarda yavrular birkaç gün açlığa dayanabilir.

Sağanların 80 kadar çeşidi vardır. Hepsi yuvalarını tükürükle yapıştırırlar. Uçarken topladıkları yaprak, tüy, tohum, dal gibi maddelerden yuva yaparlar. Bâzıları oyuklarda yuva yapar. Mağara sağanları, karanlık mağara duvarlarında yuva kurarlar. Yarasalardaki gibi ses yansımalarıyla karanlıkta birbirlerine çarpmadan binlerce bireylik koloni hareket edebilir. Palmiye sağanı, yuvasını palmiye ağacının yaprağına yapar. Yapraklar rüzgârda hızla sallandıklarından yumurtasını yuvasına yapıştırır. Düşey doğrultuda ve ağaca yapışarak kuluçkaya yatar. Kuluçka döneminde yumurtasını döndürmeyen tek kuştur. Sağanların çoğunda 20 gün içinde yumurtalar açılır. Ergine benzer yavrular çıkar. Hava ve beslenme şartlarına bağlı olarak gelişimleri değişir. Kara sağanın yavruları 8 haftada yuvayı terk eder ve hemen göç ederler. Anne babaları olmadan yollarını bulabilirler.

Türkiye’de kara sağan ve beyaz karınlı sağan türleri mevcuttur. Kara sağanın görünüşü kahverengimsi siyahtır. Yüz kısmı beyazdır. Boyu 17 cm kadardır. Büyük gruplar hâlinde kaya oyuklarına ve ev damlarına yuva yapar. Bütün gün sürüler hâlinde evlerin çevrelerinde uçuşurlar. Nisan-eylül arasında yurdumuzda kuluçkaya yatar. Kış aylarında tropikal Afrika’ya göç ederler. Beyaz sağanlar 20 cm kadardır. Mart ayında gelip, Ekim ayı sonlarında ayrılırlar. Boyun ve karın kısımları beyazdır. Köy ve kasaba evlerinin damlarına yuvalar yaparlar. Kara sağandan daha uzun müddet iklimimizde kalır. Halk arasında kara sağana “Ebâbil kuşu” da denir.