Özbekistan’da Semerkand idârî biriminin merkezi olan şehir. Nüfûsu 600.000 civârındadır. Orta Asya’nın en eski şehirlerinden biridir. M.Ö. 4. asırda Sogdiane’nin başşehriydi ve Marahanda ismiyle anılıyordu. Târihinin ilk dönemlerinden îtibâren değişik medeniyetlerin hâkimiyetinde kaldı. Sırasıyla Büyük İskender, Orta Asya Türkleri, Araplar, İran Sâmânîleri ve çeşitli Türk boylarının idâresi altında bulundu. 1220’de Harezmşah idâresi altındayken Moğol Hükümdârı Cengiz Han tarafından yıkıldı. Moğol istilâsına karşı verilen mücâdelelerin ardından 1365’te Tîmûr Hanın kurduğu imparatorluğun başşehri oldu. Bibi Hanım Câmii ve külliyesi gibi pekçok kıymetli eser yaptıran Tîmûr Han şehri Orta Asya’nın en mühim ekonomik ve kültürel merkezi hâline getirdi. 1500’de Özbekler tarafından fethedilen ve Buhara Hanlığına bağlanan şehir 18. asra doğru kıymetini kaybetmeye başladı. 1887’de Rus Çarlığına bağlı bir il merkezi oldu. Rus Çarlığı döneminde bir demiryolu kavşağı durumuna geldi. 1924’ten 1930’a kadar Sovyet Sosyalist Cumhûriyetinin başşehriydi. 1930’da Semerkand idârî biriminin merkezi oldu.

Semerkand, Çin ve Hindistan’dan gelen ticâret yollarının kavşağında olduğu içintârihi boyunca ticârî kıymeti devam etti. On yedinci ve on sekizinci asırlarda bir durgunluk dönemi yaşandıysa da 1896’da demiryolunun gelişiyle eski önemini yine kazandı.

Günümüzde sanâyisi büyük ölçüde ipek eğirme ve dokuma, çırçırcılık, meyve konserveciliği, giyim eşyâsı ve sigara üretimi gibi tarıma dayalı kolları içine alır. Ayrıca otomotiv sektörü ve sinema cihazları îmâlâtı da önem kazanmıştır. Şehirde tarım, tıp, ticâret yüksek okulları ve bir de üniversite vardır.