Alm. Senat (m), Fr. Sénat (m), İng. Senate. Yasama organını meydana getiren iki meclisten biri. İlk çağlarda danışma, bâzı hallerde yasama ve yönetim vazîfesi gören siyâsî meclis. Senatörlerin toplandıkları yer. Eski çağlarda, bâzı devletlerdeki en yüksek mahkeme, üniversitenin en yetkili organı.

Senatoya benzer asiller, ihtiyarlar meclisine ilk olarak Atinalılarda rastlanır. Atinalıların “Aeropagus”ları Roma senatosunun öncüsü olarak kabul edilebilir.

Eski Roma’da senato: Devletin temel organlarındandı. Ancak asiller senatör olabilir ve Danışma Meclisi vazifesi görürlerdi. İdâri ve bâzan yasama görevleri de olurdu. İktidar boşalınca kralın yerini doldururlardı. Oturumlar, halk meclislerinden ayrı ve “curia” denilen özel yerlerinde yapılırdı.

İmparatorluk dönemiyle birlikte Roma’da senatonun nüfûzu çok azaldı. İmparator ile senato arasında yetki mücâdelesi eksik olmazdı. Kurumlar ve imparatorluk coğrafyasındaki büyük değişmeler, senatonun rolünü tamâmen sona erdirdi. Senato Bizans’a Roma’dan geçmiştir.

Türkiye’de Senato: Gerek İslâmiyetten önceki, gerekse sonraki Türk devletlerinde, bugünkü mânâdaki senato değilse de, komutan, idâreci, âlim ve yaşlılardan kurulan Danışma Meclisi niteliğinde meclisler var olmuştur. 1876 târihli ilk Türk Anayasası’nın 60. maddesiyle Meclis-i Âyan adlı ilk senato kurulmuştur.

Senatörler, pâdişâh tarafından kayd-ı hayat (ömür boyu) şartıyle, memleketin seçkin şahsiyetleri arasından seçilirdi.

1876 Anayasasıyla kurulan meclis, Meclis-i Mebusan (Millet Meclisi) ve Meclis-i Âyan (Senato)dan meydana gelirdi. Abdülhamîd Han, 18 Şubat 1876’da Millet meclisini, o günkü şartlar sebebiyle feshetti. Fakat senatoya dokunmadı. 1908’de ikinci meclis açıldığında bu senatörlerden üçü yaşıyordu. Bunlar yeni mecliste görevlerine devam ettiler. 1876 Anayasasında senatoya yer verilmesinin sebebi, Osmanlı Devletinin değişik milletleri bünyesinde barındırmasından dolayı, bu milletlerden meydana gelen Millet Meclisinin devletin menfeatine uygun karar veremiyeceği endişesiydi. Senatonun bu meclise fren vazifesi yapması düşünülmüştü. Yaşanan olaylar, bu düşüncenin haklılığını göstermiştir.

1921 ve 1924 Anayasalarında senatoya yer verilmemiştir. 1961 Anayasasında, milletin seçtiği MilletMeclisinin gücünü terâzilemek için muhtar (özerk) üniversite, dernek, sendikalar ve Danıştayın yanında ikinci bir meclis (senato) getirilmiştir.

Cumhûriyet Senatosu: 1961 Anayasasına göre, yasama organını meydana getiren iki meclisten biri olup, genel oyla seçilen 150 üye, Cumhurbaşkanınca seçilen on beş üye ve tabiî üyelerden kurulan yasama organı.

150 üye, genel oyla, milletvekili seçilmesi esâsına göre 6 yıl için seçilirdi. Tabiî üyeler 27 Mayıs 1960 ihtilâlinden sonra kurulan, Millî BirlikKomitesinin hayattaki üyeleri ve eski Cumhurbaşkanlarıdır. Genel oyla senatör olabilmek için, milletvekili olabilme şartlarının yanında, 40 yaşını doldurmuş olmak ve yüksek tahsil aranırdı.

Cumhûriyet Senatosu, gensoru dışındaki denetim yollarını kullanabilir ve bütün yasama faaliyetlerine katılabilirdi. Kânunlar Millet Meclisinde görüşüldükten sonra, senatoda görüşülürdü.

Cumhûriyet Senatosu Başkanı, Cumhurbaşkanına, yurtdışı seyâhatı, hastalık, ölüm, istifâ veya başka bir sebeple makamın boşalması durumunda vekâlet ederdi.

Kânunların akışını yavaşlattığı, aynı görünüşte bir yapıya sâhip olduğu, millî bünyemize pek uymadığı için 1982 Anayasasıyla senato kaldırılmış ve yasama yetkisini, Millet Meclisi kendinde toplamıştır.

Senatör: Cumhûriyet Senatosu üyesi. Senatoda, genel seçimle seçilen tabiî üye olan veCumhurbaşkanınca seçilen (kontenjan senatörü) olmak üzere üç çeşit senatör vardı.

Cumhûriyet Senatosu Başkanları

Suat Hayri Ürgüplü 28 Ekim 1961-1 Kasım 1963

Enver Aka 1 Kasım 1963-1 Kasım 1965

İ.Şevki Atasagun 2 Aralık 1965-19 Kasım1970

Tekin Arıburun 19 Kasım 1970-14 Haziran 1977

Sırrı Atalay 16 Haziran 1977-6 Kasım 1979

İhsan Sabri Çağlayangil 6 Kasım 1979-12 Eylül 1980

Amerika Birleşik Devletlerinde Senato: Bu devlette yasama, kongrenin, yâni Senato ve Temsilciler Meclisinin elindedir. Eyâletlerin her biri senatoya iki senatör gönderir. Senatörler 6 yıl için seçilir. Senatör seçilebilmek için otuz yaşını doldurmak ve seçilmesinden en az dokuz yıl önce Amerikan vatandaşı sayılmak gerekir. Bu tasarının kânun olabilmesi hem senato, hem de Temsilciler Meclisi tarafından tasdik edilmesi lâzımdır.

Devlet Başkanı, kongre tarafından onaylanmış bir kânun tasarısını veto ederse, tasarının kânunlaşabilmesi için kongrenin her iki kanadında, üçte iki çoğunlukla yeniden tasdik edilmesi gerekir. Bu şekilde kabul edilen tasarı Başkan tarafından tekrar veto edilemez.