en yüksek dereceli müftî. Fetvâ müessesesinin başkanı. Ulemânın reisi. Kendisine sorulan dînî meseleler ve suâlleri fetvâ ile çözüme kavuşturan kimse. İslâmiyetin ilk yıllarında fetvâ işlerine bizzat Peygamberimiz sallallahü aleyhi ve sellem bakarlardı. Peygamberimizin vefâtından sonra dört halîfe devrinde İslâmiyetin yayılması ve sınırların genişlemesi sebebiyle işler çoğaldı. Bu yüzden halîfeler fetvâ işlerine bakacak kimseler tâyin ettiler. Bunlara önce müftî, Hicrî dördüncü asırdan sonra da şeyhülislâm denildi. Fetvâ işlerinin âlimlere verilmesi durumu, Emevî, Abbâsî ve Selçuklular zamânında da sürdürüldü.

Osmanlılarda fetvâ vermekle vazîfeli ilk zât, Osman Gâzinin kayınpederi Şeyh Edebâlî’dir. Onun vefâtı ile talebesi Dursun Fakih, Osmanlılara müftî (şeyhülislâm) olmuştur. Devletin kuruluş devirlerinde müftîlik-kâdılık ve müderrisliğin aynı şahısta toplandığı oldu. Meselâ Hızır Bey ve Molla Hüsrev hem kâdı hem de müftî idiler.

Osmanlılarda ilmiye sınıfına dâhil olan müftîlere reîs-ül-ülemâ ve müftî-yül-enâm gibi ünvânlar da verilmişti. Yavuz Sultan Selim Han zamânında (1512-1520) şeyhülislâmdan Ahmed ibni Kemâl Paşaya Müftî-yüs-sekaleyn (insan ve cinlere fetvâ veren) ünvânı verilmişti. Kânûnî Sultan Süleymân Han zamânına (1520-1566) kadar şeyhülislâmlık tevcihinde uyulması zarûrî bir kânun yokken, Ebüssü’ûd Efendinin hazırladığı bir düstûr (kânun)la Rumeli kazaskerliğinden sonra terfî edilen bir makam hâline geldi. Pek nâdir olarak Anadolu kazaskerlerinden de şeyhülislâmlar görüldü.

Yine bu devirden (1574) îtibâren, şeyhülislâmlar ilmiye sınıfının başkanı oldu ve bütün kâdılar, müftîler ve müderrisler onun emrine verildi.

Şeyhülislâmları bizzât pâdişâh tâyin ederdi. Şeyhülislâmlığa getirilen zâtı, saraydan gelen on beş kadar görevli evinden alarak Paşa kapısına, sadrâzama götürürlerdi. Oradan saraya gelip pâdişâh huzûruna çıkarlardı. Pâdişâh, dîne ve ilme duyduğu saygıdan dolayı şeyhülislâm adayını ayakta karşılardı. Sonra, namzede, kendisini şeyhülislâm tâyin edeceğini söylerdi. O da kabul ederse şeyhülislâmlara mahsus ferve-i beydâ denilen beyâz çuhaya kaplı erkân samur kürk giydirmek sûretiyle tâyin muâmelesini yapar ve aynı sûretle onunla berâber huzurda bulunan sadrâzama da samur hil’at giydirir ve avdetlerine müsâde ederlerdi.

Bu sûretle saraydan çıkan sadrâzamla şeyhülislâm alayla at başı berâber Bâbıâlîye gelirler, bir müddet oturup; kahve, şerbet, gülsuyu ve buhur ikrâm edilir ve bu sırada Bâbıâlîdeki hükûmet erkânı şeyhülislâmı tebrik ederlerdi.

1826 yılına kadar şeyhülislâmların müstakil dâireleri yoktu. Kendi evlerinde veya uygun bir konakta vazîfelerini yerine getirirlerdi. Sultan İkinci Mahmûd Hanın yeniçeri ocağını kaldırmasından sonra, Süleymâniye Câmii yakınındaki Ağakapısı, şeyhülislâmlara dâimî ikâmet olarak verildi. Burası şeyhülislâm kapısı olarak meşhur oldu. 1836’dan îtibâren bu binâya kazaskerlerle İstanbul kâdısı da nakledildi.

Şeyhülislâmlar, dîvân-ı hümâyûn âzâsı olmamakla berâber, dînî bir meselenin halli veya düzeltilmesi gerektiğinde dîvâna dâvet edilir ve görüşleri alınırdı. Yine harp ve sulhe karar verilebilmesi için şeyhülislâmın tasdîki gerekirdi. Seferlerde pâdişâh nerede bulunursa, şeyhülislâmlar da orada bulunur, çadırlarının önüne vezirler gibi üç tuğ dikilirdi. Fakat sadrâzamın serdâr-ı ekrem olduğu seferlere şeyhülislâm katılmazdı.

Şeyhülislâmların en önemli vazîfesi fetvâ vermekti. Çünkü bunlar en büyük müftî kabul edilirdi.

Şeyhülislâmların; çuhadar, telhisçi, kethüdâ ve sâire gibi maiyetinden başka, başlarında fetvâ emîni bulunan ve pek mühim bir dâire olan fetvâ kalemi vardı. Bu dâirede müsevvid, mübeyyiz, mukâbeleci, kâtip, mühürdâr ve müvezziler bulunurdu. Fıkıh, yâni İslâm hukûkuna iyice vukûfu olanlardan tâyin edilmesi îcâb eden fetvâ emîni, fetvâ kaleminin başta gelen âmiriydi. Bu zât, istenilen fetvâyı mûteber fıkıh kitaplarından bulur ve bunun maiyetinde olan yirmi kadar kâtip de fetvâları kâğıda geçirirlerdi. Daha sonra bu, fetvâ emîni tarafından görülür ve mübeyyiz tarafından beyâza çekilerek, şeyhülislâma takdim olunurdu. Şeyhülislâm bunu tedkik eder, ta’lik kırması denilen kendi el yazısıyla cevap kısmını imzâlardı. Bundan sonra müvezzî isimli memur bu fetvâyı mahalline verirdi.

Fetvâ, herhangi bir şeyin (umûmî ve husûsî, dînî veya hukûkî) İslâmiyete uygun olup olmadığını bildirmek demekti. Umûmî hukûka (Hukûk-ı umûmiyeye) âit fetvâların alınması hükûmete âitti. Bunlar da harp îlânı, sulh akdi, askerî kânun tebdili, ıslâhât icrâsı, gayr-i müslim tebeanın isyânı, şakâvette bulunanların (âsîlerin) katli gibi fetvâlardı. Husûsî hukûka (Hukûk-ı husûsiyyeye) dâir olan fetvâlar, dokuz parmak uzunluğunda ve dört parmak genişliğinde bir kâğıda ince harflerle yazılırdı. Meselenin az ve çok, ehemmiyetine göre, verilecek cevap kısaca; vardır veya yoktur, olur veya olmaz, gelir veya gelmez, meşrûdur veya meşrû değildir, câizdir veya câiz değildir şeklinde olurdu. Bâzan da verilen cevap îzâh edilirdi. Fetvâlar, Hanefî mezhebi imâmlarının kavillerine (ictihâdlarına) göre verilirdi.

Şeyhülislâm dâiresinde bulunan kethüdâ, şeyhülislâmın siyâsî ve iktisâdî işlerinde ve şeyhülislâmın nezâretinde bulunan vakıf muâmelelerinde onun vekîli olup, nâmına hareket ederdi.

Telhisçi, şeyhülislâmın hükûmet nezdindeki memuru olup, dînî işlere ve kânunlara âit muâmelelerde hükûmetle temas ederdi. Şeyhülislâmın müderrisleri tâyinleri ve diğer hususlar bunun vâsıtasıyla ve reîsülküttâbın delâletiyle vezîriâzama arz olunurdu.

Mektupçu, şeyhülislâmın dîvân efendisi veya mühürdâr, şimdiki ismiyle yazı işleri müdürüydü. Meşîhattan (şeyhülislâmlık makâmından) çıkan yazılar, tâyin rüûsu ve beratlarıyla icâzetnâmelerin yazıldığı dâireden bu sorumluydu. Şeyhülislâmın mührü de mühürdârda bulunurdu.

Osmanlı donanmasının Haliç’ten denize çıkmak zamânı gelince, reîsülküttâb efendi vâsıtasıyla dâvet edilen şeyhülislâm Yalı köşküne gelir ve pâdişâhla berâber teşyî merâsiminde bulunurdu. Ayrıca şehzâde ve sultan hanımların doğumları münâsebetiyle yapılan tebriklerde, sultanların nişan ve nikâh merâsiminde şeyhülislâmlar da bulunur ve sultanın nikâhını kıyarlardı. Pâdişâh ve şehzâde vefâtlarında da bunların cenâze namazlarını şeyhülislâmlar kıldırırdı.

Osmanlı târihinde sadrâzam olmak için tahsil aranmazdı. Fakat şeyhülislâm olmak hattâ bunun ilk basamağı olan kâdılık, müftîlik ve müderrislik için bile, medreselerin en yükseğini bitirmiş olmak gerekirdi. Bu durum, şeyhülislâmlığa verilen değeri gösterdiğinden önemlidir. Osmanlı şeyhülislâmlarından bir kısmı verilen fetvâları toplamış ve kitap hâline getirmişlerdir. Bunlardan bâzıları basılmış, basılmayanlar da muhâfaza edilmiştir.

Osmanlı Devletinin kuruluşundan îtibâren görülen şeyhülislâmlık makâmı, cumhûriyetin îlânından sonra kaldırılmıştır.

Şeyhülislâmlar ve Şeyhülislâmlık Müddetleri

Molla Mehmed Şemseddin Fenârî Efendi 1424-1431

Molla Fahreddin Acemî Efendi 1431-1460

Molla Hüsrev Mehmed Efendi 1460-1480

Molla Gürânî Ahmed Şemseddin Efendi 1480-1488

Molla Abdülkerim Efendi 1488-1495

Çelebi Arap Alâeddin Efendi 1495-1496

Efdalzâde Hamidüddin Efendi 1496-1503

ZembilliAli Efendi 1503-1526

İbn-i Kemâl (Kemâl PaşazâdeAhmed Şemseddin Efendi) (1526-16.4.1533

Sâdi Sadullah Çelebi Efendi 17.4.1533-21.2.1538

Koca Çivizâde Mehmed Muhiddin Efendi 21.2.1538-Ekim-Kasım 1542

HamitliAbdülkâdir Çelebi Efendi Ekim-Kasım 1542-Ocak 1543

Fenârîzâde Muhiddin Efendi Ocak 1543-Ekim 1545

Mehmed Ebüssü’ûd Efendi Ekim 1545-22.8.1574

Konyalı HamidMahmûd Efendi 23.8.1574-16.10.1577

KâdızâdeAhmed Şemseddîn Efendi 18.8.1577-25.5.1580

MâlûlzâdeMehmed Efendi 25.5.1580-21.1.1582

Çivizâde Mehmed Efendi 21.1.1582-6.5.1587

Müeyyedzâde Abdülkadir Efendi 6.5.1587-2.4.1589

Bostanzâde Mehmed Efendi (1.) 3.4.1589-10.5.1592

Bayramzâde Zekeriyâ Efendi 10.5.1592- 11.7.1593

Bostanzâde Mehmed Efendi (2.) 11.7.1593-1.4.1598

Hoca Sâdeddîn Efendi 1.4.1598-30.9.1599

Câfer Efendizâde Sunullah Efendi (1.) 2.10.1599-2.8.1601

Hoca Sâdeddinzâde Şerif MehmedEfendi (1.) 2.8.1601-4.1.1603

Câfer Efendizâde Sunullah Efendi (2.) 4.1.1603-8.2.1603

Ebülmeyamin Mustafa Efendi (1.) 8.2.1603-8.6.1604

Câfer Efendizâde Sunullah Efendi (3.) 8.6.1604-28.7.1606

Ebülmeyamin Mustafa Efendi (2.) 28.7.1606-23.11.1606

Câfer Efendizâde Sunullah Efendi (4.) 23.11.1606-5.6.1608

Hoca SâdeddinzâdeŞerif Mehmed Efendi (2.) 5.6.1608-2.7.1615

Hoca Sâdeddinzâde MehmedEsat Efendi (1.) 2.7.1615-21.5.1622

Şeyhülislâm Yahya Efendi (1.) 21.5.1622-4.10.1623

Hoca Sadeddinzâde Mehmed Esat Efendi (2.) 4.10.1623-22.5.1625

Şeyhülislâm Yahya Efendi (2.) 22.5.1625-10.2.1632

Ahizâde Mehmed Hüseyin Efendi 10.2.1632-7.1.1634

Şeyhülislâm Yahya Efendi (3.) 7.1.1634-27.2.1644

Ebû Sâid Mehmed Efendi (1.) 27.2.1644-16.1.1646

Muid Ahmed Efendi 16.1.1646-25.4.1647

Hacı Abdurrahim Efendi 25.4.1647-18.7.1649

Mehmed Bahaî Efendi (1.) 18.7.1649-2.5.1651

Karaçelebizâde Abdülaziz Efendi 2.5.1651-3.9.1651

Ebû Sâid MehmedEfendi (2.) 3.9.1965-16.8.1652

Mehmed Bahaî Efendi (2.) 16.8.1652-2.1.1654

Ebu SaitMehmed Efendi (3.) 2.1.1654-11.5.1655

HüsamzâdeAbdurrahman Efendi 11.5.1655-5.3.1656

MemikzâdeMustafa Efendi 5.3.1656-5.3.1656

Hocazâde Mesud Efendi 5.3.1656-17.7.1656

Hanefî Mehmed Efendi 17.7.1656-21.11.1656

Balizâde Mustafa Efendi 21.11.1656-23.5.1657

Bolevî Mustafa Efendi 23.5.1657-20.3.1659

Esirî Mehmed Efendi 20.3.1659-3.2.1662

Sunîzâde Mehmed Emin Efendi 3.2.1662-21.11.1662

Minkârîzâde Yahya Efendi 21.11.1662-21.2.1674

Çatalcalı Ali Efendi (1.) 21.2.1674-26.9.1686

Ankaralı Mehmed Efendi 27.9.1686-2.11.1687

DebbağzâdeMehmed Efendi (1.) 2.11.1687-13.2.1688

Seyyid Feyzullah Efendi (1.) 14.2.1688-2.3.1688

Debbağzâde MehmedEfendi (2.) 2.3.1688-25.6.1690

Ebû Sâidzâde Feyzullah Feyzi Efendi 25.6.1690-9.3.1692

Çatalcalı Ali Efendi (2.) 10.3.1692-19.4.1692

Ebû Saidzâde Feyzullah Feyzi Efendi (2.) 19.4.1692-22.6.1694

Sadreddinzâde Sadık Mehmed Efendi (1.) 22.6.1694-20.3.1695

İmâm Mehmed Efendi (1.) 20.3.1694-25.5.1695

Seyyid Feyzullah Efendi (2.) 25.5.1695-27.7.1703

Paşmakçızâde Seyyid Ali Efendi (1.) 28.7.1703-23.8.1703

İmâm Mehmed Efendi (2.) 25.7.1703-26.1.1704

Paşmakçızâde Seyyid Ali Efendi (2.) 26.1.1704-1.2.1707

Sadreddinzâde Sadık Mehmed Efendi 1.2.1707-25.1.1708

Ebezâde Abdullah Efendi (1.) 25.1.1708-16.7.1710

Paşmakçızâde Seyyid Ali Efendi (3.) 16.7.1710-22.2.1712

Ebezâde Abdullah Efendi 13.2.1712-14.3.1713

Mehmed Ataullah Efendi 14.3.1713-20.5.1713

İmâm Mahmûd Efendi 20.5.1713-15.12.1714

Mirza Mustafa Efendi 15.12.1714-27.6.1715

Menteşzâde Abdurrahim Efendi 27.6.1715-3.12.1716

Kara İsmâil Naim Efendi 9.12.1716-6.5.1718

Yenişehirli Abdullah Efendi 6.5.1718-30.9.1730

Mirzazâde Mehmed Efendi 30.9.1730-17.5.1731

Paşmakçızâde Abdullah Efendi 17.5.1731-24.2.1732

Ebülhayr Ahmed Efendi 24.2.1732-22.10.1733

İsmâil Efendizâde İshak Efendi 22.10.1733-31.10.1734

Dürri Mehmed Efendi 31.10.1734-13.4.1736

Feyzullah Efendizâde Mustafa Efendi 13.4.1736-4.3.1745

PirîzâdeMehmed Sâhip Efendi 6.3.1745-5.4.1746

HayâtizâdeMehmedEmin Efendi 5.4.1746-25.10.1746

Mehmed Zeyni Efendi 25.10.1746-20.7.1748

İsrâil Efendizâde Mehmed Esad Efendi 20.7.1748-11.8.1748

Kara Halil Efendizâde Mehmed Sâid Efendi 11.8.1749-2..1750

Feyzullah Efendizâde Murtaza Efendi 2.6.1750-12.1.1755

Vassaf Abdullah Efendi 12.1.1755-8.6.1755

Damatzâde Feyzullah Efendi (1.) 8.6.1755-26.7.1756

Dürrîzâde Mustafa Efendi (1.) 26.7.1756-18.2.1757

Damatzâde Feyzullah Efendi (2.) 18.2.1757-26.1.1758

Mehmed Sâlih Efendi 26.1.1758-30.6.1759

Çelebizâde İsmâil Âsım Efendi 30.6.1759-16.2.1760

Hacı Veliyüddin Efendi (1.) 17.2.1760-6.9.1761

Ebûbekir Efendizâde Ahmed Efendi 6.9.1761-29.4.1762

Dürrîzâde Mustafa Efendi (2.) 29.4.1762-23.4.1767

Hacı Veliyüddin Efendi (2.) 23.4.1767-25.10.1768

Pirîzâde Mehmed SâhipEfendi 25.10.1768-2.3.1770

Mirzazâde Mehmed Sâid Efendi 2.3.1770-20.8.1773

Şerifzâde Mehmed Şerif Efendi 20.8.1773-27.2.1774

Dürrîzâde Mustafa Efendi (3.) 27.2.1774-29.9.1774

İvaz Mehmed Paşazâde İbrâhimBeyefendi (1.) 29.9.1774-28.7.1775

Camgöz Mehmed Emin Efendi 28.7.1775-1.12.1776

Vassafzâde Mehmed Esad Efendi 1.12.1776-20.7.1778

İshak Efendizâde Mehmed Şerif Efendi (1.) 20.7.1778-12.9.1782

Karahisarlı Seyyid İbrâhim Efendi 12.9.1782-19.5.1783

Dürrîzâde Mehmed Atâullah Efendi 19.5.1783-31.3.1785

İvaz Mehmed Paşazâde İbrâhim Beyefendi (2.) 31.3.1785-22.6.1785

Arapzâde Ahmed Atâullah Efendi 22.6.1785-22.8.1785

Dürrîzâde Mehmed Ârif Efendi (1.) 23.8.1785-10.2.1786

Müftüzâde Ahmed Efendi 10.2.1786-24.11.1787

Mekkî Mehmed Efendi (1.) 24.11.1787-4.3.1788

Seyyid Mehmed Kâmil Efendi 4.3.1788-19.8.1789

İshak Efendizâde Mehmed Şerif Efendi (2.) 19.8.1789-17.10.1789

Hamidizâde Mustafa Efendi 17.10.1789-13.3.1791

Seyyid Yahya Tevfik Efendi 14.3.1791-27.3.1791

Mekkî Mehmed Efendi (2.) 27.3.1791-12.7.1792

Dürrîzâde Mehmed Ârif Efendi (2.) 12.7.1792-30.8.1798

Mustafa Aşir Efendi 30.8.1798-11.7.1800

Samanizâde Ömer Hulûsi Efendi (1.) 11.7.1800-21.5.1803

Sâlihzâde Ahmed Esad Efendi (1.) 21.5.1803-14.11.1806

Şerifzâde Mehmed Atâullah Efendi (1.) 14.11.1806-13.7.1807

Samanizâde Ömer Hulûsi Efendi (2.) 13.7.1807-14.7.1807

Şerifzâde Mehmed Atâullah Efendi (2.) 14.7.1807-21.7.1808

Arapzâde Mehmed Ârif Efendi 21.7.1808-15.8.1808

Sâlihzâde Ahmed Esad Efendi (2.) 15.8.1808-22.11.1808

Dürrîzâde Abdullah Efendi (1.) 22.11.1808-22.9.1810

Samanizâde Ömer Hulûsi Efendi (3.) 22.9.1810-11.6.1812

Dürrîzâde Abdullah Efendi (2.) 12.6.1812-22.3.1815

Mehmed Zeynî Efendi 22.8.1815-27.1.1818

Mekkîzâde Mustafa Âsım Efendi (1.) 27.1.1818-3.9.1819

Çerkez Hacı HalilEfendi 3.9.1819-28.3.1821

Yasincizâde Abdülvahab Efendi (1.) 28.3.1821-10.11.1822

Sıddıkîzâde AhmedReşid Efendi 10.11.1822-25.9.1823

MekkîzâdeMustafa Âsım Efendi (2.) 25.9.1823-26.11.1825

Kadızâde Mehmed Tâhir Efendi 26.11.1825-6.5.1828

Yasincizâde Abdülvahab Efendi (2.) 6.5.1828-8.2.1833

Mekkîzâde Mustafa Âsım Efendi (3.) 8.2.1833-20.11.1846

Ahmed Ârif Hikmet Beyefendi 21.11.1846-21.3.1854

Meşrebzâde MehmedÂrif Efendi 21.3.1854-27.12.1858

Seyyid Mehmed Sâdeddin Efendi 27.12.1858-23.11.1863

Atıfzâde Ömer Hüsâmeddin Efendi 23.11.1863-9.8.1866

Hacı Mehmed Refik Efendi 9.8.1866-30.4.1868

Akşehirli Hasan Fehmi Efendi (1.) 30.4.1868-17.9.1871

Mir Ahmed Muhtar Beyefendi (1.) 17.9.1871-5.11.1872

Turşucuzâde Ahmed Muhtar Efendi 6.11.1872-11.6.1874

İmâm Hasan Hayrullah Efendi (1.) 11.6.1874-19.7.1874

Akşehirli Hasan Fehmi Efendi (2.) 19.7.1874-11.5.1876

İmâm Hasan Hayrullah Efendi (2.) 12.5.1876-26.7.1877

Hacı Kara Halil Efendi 26.7.1877-18.4.1878

Mir AhmedMuhtar Beyefendi (2.) 18.4.1878-4.12.1878

Uryanizâde Ahmed Esad Efendi 4.12.1878-17.1.1889

Bodrumlu Hacı Ömer Lütfi Efendi 18.1.1889-3.9.1891

Hâlid Efendizâde MehmedCemâleddinEfendi (1.) 4.9.1891-4.8.1908

Hâlid Efendizâde Mehmed Cemâleddin Efendi (2.) 5.8.1908-14.2.1909

Mehmed Ziyâeddin Efendi (1.) 14.2.1909-13.4.1909

Mehmed Ziyâeddin Efendi (2.) 14.4.1909-5.5.1909

Mehmed Sâhip Molla Beyefendi 5.5.1909-12.1.1910

Çelebizâde Hüseyin Hüsnü Efendi 12.1.1910-12.7.1910

Mûsâ Kâzım Efendi (1.) 12.7.1910-29.11.1911

Mûsâ Kâzım Efendi (2.) 30.11.1911-30.12.1911

Abdurrahman Nesip Efendi 31.12.1911-16.7.1912

Hâlid Efendizâde Mehmed Cemâleddin Efendi (3.) 22.7.1912

Hâlid Efendizâde Mehmed Cemâleddin Efendi (4.) 29.10.1912-23.1.1913

Mehmed Esad Efendi (1.) 24.1.1913-11.6.1913

Mehmed Esad Efendi (2.) 12.6.1913-15.3.1914

Mustafa Hayri Efendi 16.3.1914-6.5.1916

Mûsâ Kâzım Efendi (3.) 8.5.1916-3.2.1917

Mûsâ Kâzım Efendi (4.) 4.2.1917-8.10.1918

Dağıstanlı Ömer Hulûsi Efendi 14.10.1918-8.11.1918

Haydarizâde İbrâhim Efendi (1.) 11.11.1918-12.1.1919

Haydarizâde İbrâhim Efendi (2.) 13.1.1919-3.3.1919

Tokatlı Mustafa Sabri Efendi (1.) 4.3.1919-16.3.1919

Tokatlı Mustafa Sabri Efendi (2.) 19.3.1919-20.7.1919

Tokatlı Mustafa Sabri Efendi (3.) 21.7.1919-30.9.1919

Haydarizâde İbrâhim Efendi (3.) 2.10.1919-3.3.1920

Haydarizâde İbrâhim Efendi (4.) 8.3.1920-2.4.1920

Dürrîzâde Abdullah Efendi 5.4.1920-30.7.1920

Tokatlı Mustafa Sabri Efendi (4.) 31.7.1920-25.9.1920

Mehmed Nûri Medenî Efendi (1.) 26.9.1920-17.10.1920

Mehmed Nûri Medenî Efendi (2.) 27.10.1920-2.11.1922

Şeyhülislâmların Doğum ve Ölüm Târihleri

1. Molla Mehmed Şemseddin Fenârî Efendi 1350-1431

2. Molla Fahreddin Acemî Efendi 1460

3. Molla Hüsrev Mehmed Efendi 1480

4. Molla Gürânî Ahmed Şemseddin Efendi 1416-1488

5. Molla Abdülkerim Efendi 1495

6. Çelebi Arap Alâeddin Efendi 1496

7. Efdâlzâde Hamidüddin Efendi 1503

8. Zembilli Ali Efendi 1526

9. İbn-i Kemal (Kemal PaşazâdeAhmed Şemseddin Efendi)

1468-1534

10. Sadi Sadullah Çelebi Efendi 21.2.1538

11. Koca Çivizâde Mehmed MuhiddinEfendi 1476-18.9.1547

12. Hamitli AbdülkadirÇelebi Efendi 1548

13. Fenarîzâde Muhiddin Efendi 1447-1548

14. Mehmed Ebüssü’ûd Efendi 1490-1574

15. Hamid Mahmûd Efendi 1494-16.10.1577

16. KâdızâdeAhmed ŞemseddinEfendi 1512-1580

17. Mâlûlzâde Mehmed Efendi 1533-14.1.1584

18. Çivizâde Hacı Mehmed Efendi 1530-8.5.1587

19. MüeyyedzâdeAbdülkadir Efendi 1514-1593

20. Bostanzâde Mehmed Efendi 1535-1.4.1593

21. Bayramzâde Zekeriyâ Efendi 1514-11.7.1593

22. Hoca Sâdeddin Efendi 1536-30.9.1599

23. Câfer Efendizâde Sunullah Efendi 1552-10.4.1612

24. Hoca Sâdeddinzâde Şerif Mehmed Efendi 1568-2.7.1615

25. Ebülmeyamin Mustafa Efendi 1546-23.11.1606

26. Hoca Sâdeddinzâde Mehmed Esat Efendi 1570-22.5.1625

27. Şeyhülislâm Yahya Efendi 1553-27.2.1644

28. Ahizâde Mehmed Hüseyin Efendi 1572-7.1.1634

29. Ebû Said Mehmed Efendi 1593-1662

30. Muid Ahmed Efendi 25.4.1647

31. Hacı Abdurrahim Efendi 3.2.1656

32. Mehmed Bahaî Efendi 1595-2.1.1654

33. Karaçelebizâde Abdülaziz Efendi 1591-10.1.1658

34. Hüsamzâde Abdurrahman Efendi 1594-1670

35. Memikzâde Mustafa Efendi 1657

36. Hocazâde Mesud Efendi 1.8.1656

37. Hanefî Mehmed Efendi 1.10.1658

38. Balizâde Mustafa Efendi Kasım 1662

39. Bolevî Mustafa Efendi 1591-Eylül 1675

40. Esirî Mehmed Efendi -12.3.1681

41. Sunîzâde Mehmed Emin Efendi -Ağustos 1665

42. Minkarîzâde Yahya Efendi 1608-Ocak 1678

43. Çatalcalı Ali Efendi 1631-19.4.1692

44. Ankaralı Mehmed Efendi 1619-2.11.1687

45. Debbağzâde Mehmed Efendi -5.2.1702

46. Seyyid Feyzullah Efendi -2.9.1703

47. Ebû Saidzâde Feyzullah Efendi 1630-21.10.1698

48. Sadreddinzâde Sadık Mehmed Efendi 1640-11.11.1709

49. İmâm Mehmed Efendi -1728

50. Paşmakçızâde SeyyidAli Efendi 1638-12.2.1712

51. Ebezâde Abdullah Efendi -1714

52. MehmedAtâullah Efendi -1715

53. İmâm Mahmûd Efendi -1717

54. Mirza Mustafa Efendi 1630-1720

55. Menteşezâde Abdürrahim Efendi -1718

56. Kara İsmâil Nâim Efendi 1643-1724

57. Yenişehirli Abdullah Efendi -1743

58. Mirzazâde Mehmed Efendi -1743

59. Paşmakçızâde Abdullah Efendi 1680-1732

60. Ebülhayr Ahmed Efendi 1665-1741

61. İsmâil Efendizâde İshakEfendi 1679-1734

62. Dürri Mehmed Efendi -1736

63. Feyzullah Efendizâde Mustafa Efendi 1679-4.3.1745

64. Pirîzâde Mehmed Sâhip Efendi 1674-1748

65. Hayatîzâde Mehmed Emin Efendi -1748

66. Mehmed Zeynî Efendi 1667-1750

67. İsmâil Efendizâde Mehmed Esad Efendi 1684-1752

68. Kara Halil Efendizâde Mehmed Said Efendi -1754

69. Feyzullah Efendizâde Murtaza Efendi 1694-1757

70. Vassaf Abdullah Efendi 1662-1761

71. Damadzâde Feyzullah Efendi 1669-1761

72. Dürrîzâde Mustafa Efendi 1702-1774

73. Mehmed Sâlih Efendi -1761

74. Çelebizâde İsmâil Âsım Efendi -16.2.1760

75. Hacı Veliyüddin Efendi -25.10.1768

76. Ebûbekir Efendizâde Ahmed Efendi 1685-1769

77. Pirîzâde Osman Sâhip Efendi 1710-2.3.1770

78. Mirzazâde Mehmed Said Efendi 1710-1774

79. Şerifzâde Mehmed Şerif Efendi 1730-1779

80. İvaz Mehmed Paşazâde İbrâhim Efendi 1719-1797

81. Camgöz Mehmed Emin Efendi 1705-1777

82. Vassafzâde Mehmed Esad Efendi 1707-1778

83. İshak Efendizâde Mehmed Şerif Efendi 1717-1789

84. Karahisarlı Seyyid İbrâhim Efendi 1701-19.5.1783

85. Dürrîzâde Seyyid Mehmed Atâullah Efendi 1729-1785

86. Arapzâde Ahmed Atâullah Efendi 1719-1785

87. Dürrîzâde Mehmed Ârif Efendi -1810

88. Müftüzâde Ahmed Efendi -1791

89. Mekkî Mehmed Efendi 1714-1797

90. Seyyid Mehmed Kâmil Efendi 1728-1800

91. Hamîdîzâde Mustafa Efendi 1731-1793

92. Seyyid Yahya Tevfik Efendi 1715-27.3.1791

93. Reiszâde Mustafa Aşir Efendi 1728-1804

94. Samanizâde Ömer Hulûsi Efendi 1727-1812

95. SâlihzâdeAhmedEsad Efendi 1737-1814

96. Şerifzâde Mehmed Atâullah Efendi 1750-1811

97. ArapzâdeMehmedÂrif Efendi 1738-1825

98. Dürrîzâde Abdullah Efendi -1822

99. Zeynî Efendi 1749-1823

100. Mekkîzâde Mustafa Âsım Efendi 1773-20.11.1846

101. Hacı HalilEfendi -

102. Yasincizâde Abdülvahap Efendi 1758-1833

103. Sıddîkîzâde Ahmed Reşid Efendi 1757-1834

104. Kadızâde Mehmed Tâhir Efendi 1747-1838

105. Ahmed Ârif Hikmet Beyefendi 1786-1859

106. Meşrebzâde MehmedÂrif Efendi 1791-1858

107. Seyyid Mehmed Sâdeddin Efendi 1798-1866

108. Atıfzâde Ömer Hüsâmeddin Efendi 1799-1871

109. Hacı Mehmed Refik Efendi 1813-1872

110. Akşehirli Hasan Fehmi Efendi 1795-1880

111. Mir Ahmed Muhtar Beyefendi (Mollabey) 1807-1882

112. Turşucuzâde Hacı Ahmed Muhtar Efendi 1882-1875

113. İmâm-ı Sultanî HâfızHasan Hayrullah Efendi 1834-1898

114. Hacı Kara Halil Efendi 1804-1830

115. Uryanizâde Ahmed Esad Efendi 1813-1889

116. Bodrumlu Hacı Ömer Lütfi Efendi 1817-1896

117. AhmedCemâleddin Efendi 1848-1917

118. Mehmed ZiyâeddinEfendi 1846-1917

119. PirîzâdeMehmed Sâhip Molla Beyefendi 1838-1910

120. ÇelebizâdeHüseyin Hüsnü Efendi 1849-1911

121. Mûsâ Kâzım Efendi 1858-1920

122. Abdurrahman Nesib Efendi 1842-1913

123. Mehmed Esad Efendi 1846-1918

124. Mustafa Hayri Efendi 1867-1921

125. Dağıstanlı Ömer Hulûsi Efendi 1857-

126. Haydarîzâde İbrâhim Efendi 1863-1933

127. Tokatlı Mustafa Sabri Efendi 1869-1954

128. Dürrîzâde Abdullah Efendi 1867-1923

129. Mehmed Nûri Medenî Efendi 1859-1927