Seytumer Emin:

“halkım için, yurtum için ateşte yanarım... ”

Zera BEKİROVA

Namlı şairimiz, halkımıznın Kırımğa qaytuv ve ayak astı etilgen haklarını ğayrıdan tiklev oğrunda ki kureşnin ilki kunlerinden on saflarında bulunğan, İkinci Cian cenkinin sabık askeri Seytumer ağa Emin keçenlerde 80 yaşını tolturğanına bakmadan kuç-kudretke tolu ve hala daha saftan çıkmadan hareket etmekte. Bu sene muhterem ustamıznın "Hatıra Kitabı" da dünya yüzünü kordi. Kitapka Kırım Tatarlarnın ikinci cian muarebesinde elak olğan, bellisiz ğayıp olğan, gizli savaşkan evlatlarının adları kirsetilgen. Çünki bundan birkaç yıl evesi Rus tilinde neşir olunğan "Hatıra kitabı" nda bir çok Kırım Tatarının adı unıtılıp kirsetilmegen edi. Sabık cenkçi Seytumer Emin bu beyaz lekeni yok etmek ve hakikatnı tiklemek yanı Kırım Tatar halkının cenkteki akiki iştirakini kostermekni ozünün mukaddes boyun borcu diye sayıp, sonki birkaç yıl devamında şu kitabı uzerinde çalıştı.

Seytumer Emin asılında kimlerden ola ve ne yerde doğdu ? Ozunin bıldır neşir etilgen " Sen olmasan..." şiirler cıyıntığına yazğan kiriş sözünde kendisi hakkında şair boyle yaza:

"Men Kimim ?"



Men,mavi tonlarda doğdım anamdan,

Onın için saçlarda sabalar cırı bar.

Çokrak suvları içtim men alandan,

Onın için sesimde gurülder çokraklar.

Denizler boyladım cenklerde tökip kan,

Onın için yüreğim dalğalı bir deniz.

Sürgünlik ayırdı tatamdan, anamdan...

Olar için ağlarım men keçe ve kundüz.

Afatlı yıllarda Halkımnen edim men,

Olsem de kalsam da, islerim Onınnen!

1921 senesi Bahçesaray civarlarındaki Albat koyun de doğma Mahüldürli Zemine ile Albatlı Emin Ağanın ailesinde dünyağa kelgen Seytumer ta balalığından halkının başına koşkan belaafatlarnı paylaşıp kelmekte. Başlangıç mektepni Büyük Ozanbaş Koyunda bitire, sonra Albatnın merkezinde çıkkan "Udarnik" rayon gazetasında çalışmaga başlay. Şu gazeta da işlegen jurnalist Yakup Yekki genç Seytumer' in ilki nasiyatçı hocası oldı ve ona edebiyat alemine yol kosterdi. Arbiy hızmetke yonelmek çağına kelgende, Seytumer' ni askerge almaylar. Amma 1941 senesi cenk başlanğanda Seytumer ariza artından ariza yazıp degenine erişe cebhege alına. Cenknin ateşli kunlerinde erlercesine cesûrane kureşe, defalarca yaralana ve yaraları sebebinden cebege yaravsız tanılıp, arbiy hizmetten azat olına. Lâkin Seytumer çekilmege, tınç yaşamaga istemey ve endi partizanlar hareketine katılmak için "listovkalar" hazırlap, uçaktan onları çarpışma kaynağan meydanlarğa darkata. Dağda partizanlarnen bir yerde buluna. Kırım Alman baskıncılarından azat etil-genden yani 1944 senesi Nisan 11'den , Mayıs 17'nýn gecesine kadar Akmescit' te muarrir Cebbar Akimov' nen beraberlikte "Kızıl Kırım" gazetesini çıkaralar. Mayısnın kanlı kecesinde onı butün halkınen birlikte kara trenlerge tıkıp, sürgünlükke alıp keteler.

Muarriri Cebbar Aga ve daha binlernen semetdeşlerinen beraber Özbekistan'ın Bekabad şehirine ketirilip Farhad suv elektrik istasiyonu kurucılığına çalışmağa aydala. Toprak kaza, arabalarnen taşıy...işte, herkes kibi.Onınnen beraber 60-ka yakın artist ve aveskarlardan ibaret teatr ansambl teşkil ete. Sonra Farhad kuruculığı bitken son , teatr-ansambl darkatılır ve artistler komendatlardan izin alıp istegen yaklarına keteler. Bir zamanlarda olarnı Şamil Alyadin ve İlyas Bahşiş toplap, "Kaytarma" ğa temel koyalar.

Seytumer Ağa ise endi bi yaşta milliy hareket işinen meşgul ola, halk arasında teşkvikat alıp bara, imzalar toplay, nümayişlerde çıkışta buluna.Yuregindeki duygularnı, korip-keçirgenlerni kağıtka keçire. Şu yıllar devamında "İrade Deryası" romanı, halkımıznın karaman kızı hakkında poyema, "Beyaz çeçekler" ve "Ateşli kunler" şiir kitaplarnı çıkara. Karakalpak ediplernin eserlerini ana tilimize tercime ete. 1965 senesinden 1974 senesine kadar Taşkent'te Ğafur Gulyam adına neşriyatta Kırım Tatar edebiyatının muarriri olıp çalışa. Amma artık surgunlık muiti onı sıka ve Karadeniz yalısında bulıngan Krasnodor ülkesine kaçıp kete.

1987 senesi TASS nın Kırım Tatar halkı ustüne yanı zeherli iftira yağdırgan beyanatından son Seytumer Ağa binlernen semetdeşlerimiz arasında Moskvağa Kızıl Meydanğa narazılık numayişina kete. Milliy hareketçilerimiznen birlikte halknı kureşe kotere. Rusiye ülkesinde yaşağan şair endi ana tilinde yazğan şiirlerini bastırmağa imkân tapalmay. Halkımıznın meselesini,murad -maksadlarnı cianğa bildirmek maksadınen Seytumer Ağa eserlerini Rus tilinde yazıp başlay. Kırım halkımıznın milliy kureşi hakkında binlernen şiirler yarata.

Şair Seytumer Emin'in şiirlerinde halkımıznın nefreti,keder ve sevinç kozyaşları, Vatan Kırımğa sınırsız sevgisi öz ifadesini tapa. Bazı satırlarını okıp yüzün sertleşe, açuv - ğadap sara, diğer sözlerni okuğanda kendini sanki Bahçesaray' ın tılsımlı, meftûn etici dağlarında, cennet bağçalarında kezgen - uçkan kibi tuyasın. Kalbin özlüğinden şu şiiri satırlarğa zil tutıp,yırlar başlay.

Seytumer Ağa hala daha safta, rahatlıkla ne ekenini bilmey, kartlıknı tanımay-hep hareket ete.

Dikkatinizğe Seytumer Eminnin " Sen Olmasan..." kitabından bir şiirni takdim etemiz.

Bekabad

Kırk dörtte ateşli yeller yüzümni yakkanda,

Seni meni tek öldürmedin, Bekabad !

Sırdarya suvlarınen tolup-taşıp akkında,

Bir yütum suv bile, bermedin, Bekabad !

Hast komendat çıkması sındırdı belimni.

Zehirinde kanaldım hastalıkka.

Zaman bulğavladı ayağımnı, elimni...

Kene de, sadık kaldım hor halkıma !

Yıllar keçse de, yüregimni hep yakasın !

Sen aklıma kelsen,

Halâ seskenem !

Sırdarya, sen, kene de şaytınır akasın.

Unutıldı kara kunler, belleysin!

Men,seni anam, Bekabad, hiç unutmadım!

Ah, nasıl, nasıl anam, özüm bilem !

Lâkin men,müşkül alımdan hiç utanmadım!

Men aziz Halkıma etmedim elem !

Sende söndi halkımnın aû, kuneşi- Cebbar.

Son nefesinde :- Halkım ! dep, berdi can.

Sende telef oldı kureşte Osman Hoca.

Menim de yüregimde kanlı yaran bar!

Suvlar degil, zehirler aktı Deryandan.

Araretten suv tapmadık içmege...

Aklımda,nice yıl keçse de, aradan,

Ruhsat bermedin yalıdan- yalığa keçmege...

Sende telef oldı yaşlığında anam.

Hor-fakır evlatlarım kaldılar sende!

Yanam, yanam, men darğa pek yanam !

Kolum yetmey olarnı kucaklap sevmeğe...

Yok,unutmadım seni, afatlı Bekabad !

Mezarlık aldın ecelsiz Halkıma !

Kaltırarım, anğanda- yatkanda, turğanda...

Neler,neler kelmez bugün aklıma !

Nice, nice canlar elyak aldı sende.

Sende açtı koz yaşlar,akşam-saba

Bir tilim otmekke telmirdi ana-baba...

Sabiyler dünyağa koterdiler sada...

O kara kunlarda koterildik kureşke.

Aşım ettik azatlık yolında,bizler.

Ettik biz, ay-yarık, kuvanalı kuneşke.

Kırılsa da kanatlar, talsa da tizler...

O kunler !

Unıtılmaz o kara kunler !

Lânetler yağdıram men sana, Bekabad !

Horlanğan halkıma baht - kuneş kuler.

Lânetler yağdıram men sana, Bekabad !

1965 s.

Yazarın Adı: Zera BEKİROVA - KIRIM

KALGAY Dergisi, Temmuz – Ağustos – Eylül 2001, Sayı: 21, Sahife 16 - 17