Alm. Temperatur (f), Fr. Température (f), İng. Temperature. Bir maddenin, bir molekülünün ortalama kinetik enerjisi. Bir maddenin bütün moleküllerinin toplam enerjisine ise ısı denir. Sıcaklık bir nevi ısı yoğunluğudur. Günlük konuşmalarda sıcaklık yerine ısı kelimesi yanlışlıkla kullanılmaktadır. Târiften de anlaşılacağı üzere sıcaklıkla ısı tamâmen farklı terimlerdir. Bir kibrit alevinin sıcaklığı 300°C’dir, bir avuç içini dahi ısıtamaz; Ancak bir kalorifer radyatörünün dış sıcaklığı 50-60°C’dir. Fakat büyük bir odayı rahatça ısıtır. Duyu organlarıyla sıcaklık hakkında fikir sâhibi olunabilir. Bir cismin çok soğuk, sıcak veya ılık olduğu parmağı dokundurmakla anlaşılabilir. Dolayısıyla sıcaklık tahmin edilebilir. Isı alan cismin sıcaklığı artar, ısı kaybeden cismin sıcaklığı ise düşer. Sıcaklık ölçen âletlere termometre denir. Termometre haznesinde bulunan sıvı (cıva veya alkol) sıcaklık artınca genleşir. Mevcut termometre çeşitlerinin hemen hepsinde suyun donma noktası ile kaynama noktası esas alınarak derecelendirme yapılmıştır. (Bkz. Termometre)

Termodinamik sıcaklık birimi derecedir (°). 1°= Tü/273 ifâdesinde Tü; buz, su ve buhar olmak üzere üç fazdan meydana gelen sistemin denge sıcaklığıdır. 273 ise, en düşük mutlak sıcaklık, Kelvin derecesi (°K) olup, öyle seçilmiştir ki, suyun kaynama noktasıyla donma noktası arasındaki sıcaklık farkı, 100°K’dir. Reomür derecesinde (°R) ise donma noktası ile kaynama noktası arasındaki sıcaklık farkı 80 °R’dir.

Günümüzde kullanılan sıcaklık birimi santigrad derece (°C) ve ölçme âleti olarak da civalı, ispirtolu termometre veya yaylı, ibreli pirometreler kullanılır. Belirli sâbit noktalara ve ölçme metodlarına göre milletlerarası pratik sıcaklık ölçeği standarttır.

Genel olarak 0°C ve altı, soğuk kabul edilir. Sıcaklık artışına ısıtma, sıcaklığın düşürülmesine soğutma denir. Normal insan vücudu sıcaklığı 37°C’dir.

Bir sistemle çevresi arasında bir sıcaklık farkı mevcutsa, o zaman sistemle çevresi arasında ısı alışverişi vardır. Eğer sistemle çevresi eşit sıcaklıkta iseler o zaman bir sıcaklık farkı mevcut olmadığından ısı alışverişi yoktur.

Milletlerarası standartlarda Fahrenhayt (°F) sıcaklık derecesi de kullanılmaktadır. Santigrad dereceyi (°F) derecesine çevirmek için,

°C °F-32

¾¾¾ ¾¾¾

5 9

formülü kullanılır. Fahrenhayt derecesinde (°F) donma noktası ile kaynama noktası arasında 180 °F sıcaklık farkı mevcuttur.

Buzun ergimesi; Santigrat derecede (°C) 0°C ile °R’de 0°R, °F’de +32°F, °K’de +273°K ile gösterilir. Suyun kaynama noktası ise; °C’de 100°C, °R’de 80°R, °F’de 212°F, °K’de 373°K ile gösterilir.

Derecelerin birbirine çevrilmesinde

°C °R °F-32 °K-273

¾¾¾ = ¾¾¾ = ¾¾¾ = ¾¾¾

5 0,8 1,8 1

bağıntısı kullanılır.