DEVLETİN ADI Sierra Leone

BAŞŞEHRİ Freetown

NÜFÛSU 4.373.000

YÜZÖLÇÜMÜ 71.740 km2

RESMÎ DİLİ İngilizce

DÎNİ Putperestlik, İslâm, Hıristiyanlık

PARA BİRİMİ Leone

Kuzeyde ve güneyde Gine, güneyde Liberya ile komşu olan Batı Afrika kıyısında bir cumhûriyet. 1961’de bağımsızlığına kavuşan Sierra Leone, 6° 55’ ve 10° kuzey enlemleriyle 10° 14’ ve 13° 37’ batı boylamları arasında yer alır.

Târihi

Sierra Leone topraklarına ilk giren Avrupalılar, Portekizliler oldu. On beşinci yüzyılda ticâret için kıyıdaki dağları aşarak iç kesime kadar gittiler. Fakat yerleşme merkezi kurmadılar. On altıncı yüzyılda Avrupalılar ülkeden köle satın almaya başladılar. Üç asır boyunca ülke insanları esir ticâretiyle mücâdele ettiler. 1787 yılında İngilizler Hıristiyanlığı ve kendi kültürlerini yaymak için 2000 azad edilmiş Afrikalıyı Freetown şehrine yerleştirdiler. Yerleşme merkezi 1808’de İngiltere’nin bir sömürgesi hâline getirildi. 1896’da İngiltere Sierra Leone’nun iç kesimini himâyesine aldı. 1924’te ilk olarak sömürgede yaşayanlara Yasama Konseyinde üç temsilci seçme hakkı tanındı. 1951’de İngiltere sömürge ve himâyeye aldığı topraklarda iktidarı çoğunluk partisine veren anayasa düzenledi. Bu anayasa bağımsızlığa doğru adım atılmasına imkân verdi. 27 Nisan 1961’de Sierra Leone bağımsızlığını îlân etti. 19 Nisan 1971’de, girişilen askerî bir darbeden sonra, Sierra Leone Cumhûriyet oldu. 1978’deki referandumla tek partili devlet sistemine geçildi. Tek parti yönetimi altında yaşanan ekonomik bunalım ve muhâlefetin çok partili sisteme dönüş yolundaki baskıları neticesinde hazırlanan yeni anayasa 1991 Ağustosunda halk oylamasıyla kabul edildi. Ayrıca 1992’de seçimlere gitmek için geçici bir hükümet kuruldu. Fakat Liberya’daki iç savaştan kaçanların başlattığı kanlı çatışmalar, demokrasiye geçişi uzattı. Nisan 1992’de 30 subayın düzenlediği darbenin ardından Başkan Tümgeneral Joseph Saidu Girne’ye kaçmak mecburiyetinde kaldı. Devlet on sekiz kişilik bir devlet konseyi tarafından idâre edilmektedir. İç karışıklıklar hâlâ sürmektedir (1993).

Fizikî Yapı

71.140 km2lik bir yüzölçüme sâhip olan Sierra Leone’nin, Atlas Okyanusunda 340 km’lik bir kıyıya sâhiptir. Ülke topraklarına Sherbro, Banana ve Turtle adaları gibi kıyının yakınındaki adalar da dâhildir.

Kıyı, genellikle mangrov bataklıklarından meydana gelmiştir. Bunu içeriye doğru 100 km kadar uzanan bir ova tâkip eder. Kuzeyde ve doğuda yüksekliği ortalama olarak 300 ilâ 600 m değişen yayla bölgesi bulunur. Yayla üzerinde yüksekliği 1800 m’yi aşan birçok tepeler mevcuttur. Sierra Leone’nun en yüksek noktası olan Bintamini Tepesi (1948 m) Loma Dağları üzerindedir.

Sierra Leone’dan on ikiden fazla nehir, Atlas Okyanusuna dökülür. Nehirler denize döküldükleri yerlerde büyük ölçüde bataklıklar meydana getirirler. Ülkenin başlıca nehirleri, kuzeyde Great Scarcies ve Little Scarcies, güneyde Sewa ve Moa nehirleridir.

İklim

Ülkede tropikal bir iklim hüküm sürer. Yıllık sıcaklık ortalaması 26°C civârındadır. Nemlilik genellikle yüksek olup, kıyıda yağış fazladır. Bilhassa Sierra Leone Yarımadasında yıllık yağış ortalaması 5000 mm’yi aşar Freetown’da yıllık yağış 3000 mm civârındadır. Kuzeydoğuda ise daha azdır. Yağışın üçte ikisinden fazlası haziran ve eylül ayları arasında düşer.

Tabiî Kaynaklar

Sierra Leone’nun büyük kısmı, Batı Afrika cengeli (sık orman) içinde kalır, güneyde çalılık ve palmiye ağaçlı geniş arâziler bulunur. Kuzeydeki yüksek ve kurak arâzilerde, sığır yetiştirilmesine imkân veren otlaklar bulunur. Ülkede önemli ölçüde elmas ve demir mâdeni bulunur. Ayrıca bir miktar boksit ve titanyum dioksit de çıkarılmaktadır.

Nüfus ve Sosyal Hayat

3.957.000 nüfuslu Sierra Leone’da 18 değişik etnik grup bulunmaktadır. Bunların en önemlileri esas îtibâriyle, güneyde yaşayan Mende ve kuzeyde yaşayan Temnedir. Bu iki etnik grup nüfûsun % 60’ını meydana getirir. Diğer önemli gruplar Limba, Kon, Koranko, Sherbro, Susu, Loko, Mandingo ve Fulanidir. Azad edilmiş Afrikalıların soyundan gelenler şehir ve civarlarında yaşamaya devam etmektedir.

Ülke nüfûsunun büyük çoğunluğu köylerde yaşamaktadır. En büyük şehir 500.000 nüfuslu başşehir Freetown’dır. Diğer önemli şehirler Bo, Kenema ve Makeni’dir.

Sierra Leone halkının büyük çoğunluğu (% 54) putperesttir. Geri kalan % 40’ı Müslüman, % 6’sı Hıristiyandır. İngilizce, ülkenin resmî dilidir. Güneydeki halk büyük ölçüde Mende dilini konuşur. Kuzeyde ise çoğunlukla Temne dili kullanılır. Eğitim düşük seviyede olup, okuma-yazma oranı % 15’tir. Devletin ve özel kuruluşların okulları bulunmaktadır. Bir üniversiteyle iki yüksek okul vardır.

Siyâsî Hayat

Sierra Leone’da tek partili cumhûriyet sistemi bulunmaktadır. Ülke üç eyâlet ve Freetown şehrini ihtivâ eden bir idârî bölgeye ayrılmıştır. Sierra Leone, İngiliz Milletler Topluluğunun (Commenwealth of Nations) bir üyesidir. Afrika Birliği Teşkilâtı içerisinde bloksuzluk siyâseti tâkip etmektedir.

Ekonomi

Sierra Leone’da çalışan nüfûsun % 75’i tarımla uğraşır. Tarım ürünleri brüt millî hâsılanın üçte birini sağlar. Ülkede yetiştirilen belli başlı bitkiler kakao, kahve, hurma, pirinç ve zencefildir. Bu bitkiler pirinç hâriç, ihraç edilmektedir.

Ticârî ekonomi büyük ölçüde mâdenî zenginliklerin işletilmesine bağlıdır. İhrâcâtın yaklaşık % 60’ını elmas mâdeni teşkil eder. Demir cevheri ikinci önemli ihraç malıdır. Ayrıca bir miktar boksit ve titanyum dioksit mâdenciliği de gelişmiştir.

Sierra Leone; karayollarını uzatmakta ve iyileştirmektedir. Karayollarının uzunluğu 14.500 km’dir. Yetersiz ölçüdeki bir demiryolu başşehir Freetown’ı Makeni ve Pendembu’ya bağlamaktadır. Demir cevheri özel bir demiryolu ile Pepel Limanındaki gemilere yüklenir. Ülkenin milletlerarası havaalanı Lungide’dir. Freetown buraya, geniş Rokel Nehri ağzı üzerinden feribotla bağlanır. Ülkede her ne kadar pekçok nehir varsa da ulaşımda faydalanılamamaktadır. Aksine nehirler yanlara doğru yapılan ulaşımı büyük ölçüde engellemektedir.

Batı Afrika kıyısındaki en güzel tabiî limanlarından biri Freetown’dadır. Denizyolları şehri, İngiltere, Avrupa, Japonya ve Amerika limanlarına bağlar. Sierra Leone, malların çoğunu İngiltere’ye ihraç eder. Yaklaşık ithâlâtın % 30’unu da bu ülkeden yapar. Japonya, ABD ve Avrupa ülkeleri ticâret yaptığı diğer önemli ülkelerdir. Afrika ülkeleriyle pek az ticâret yapar.