Alm. Hyäne (f), Fr. Hyène (f), İng. Hyena. Familyası: Sırtlangiller (Hyaenidae). Yaşadığı yerler: Eski Dünyâ’nın sıcak bölgelerinde. Özellikleri: Çoğunlukla leş yiyen, gececi memeliler. Kuvvetli dişleriyle en iri kemikleri bile öğütürler. Ömrü: 25 yıl kadar. Çeşitleri: Üç türü vardır: Çizgili sırtlan (H. hyaena), boz sırtlan (H.brunnea), benekli sırtlan (H.crocuta).

Sırtlangiller familyasından, Avrupa, Asya ve Afrika’nın sıcak bölgelerinde yaşayan bel kemiği eğimli, çok güçlü çeneli etçil bir memeli. Gündüzleri toprak altı inlerinde veya mağaralarda barınır, gece ortaya çıkar. Çizgili sırtlan, boz sırtlan ve benekli sırtlan olmak üzere üç türü vardır. Sırtlanların başları iri, boyunları kalın, ön bacakları uzundur. Çok güçlü, fakat ürkek hayvanlardır. Tehlike ânında ölü taklidi yapar, uygun anda kaçarlar. Leş yiyicilik ve oburlukları meşhurdur. Aslan, pars gibi yırtıcıların artık avlarını yer, mezar yağmacılığı da yaparlar. Benekli sırtlanın dışındakiler, yalnız dolaşmayı tercih ederler. Koku alma, görme ve işitme duyuları hassastır. Sırtlanlar sanıldığı gibi yalnız leşle beslenmez. Antilop, zebra ve çiftlik hayvanlarına da saldırırlar. Ön ayakları uzun olduğundan sırtları kambur gibi görünür.

İri kulaklı ve güçlü çeneli hayvanlardır. Sığırların kalça kemiklerini bile parçalayıp sindirirler. Dışkıları kemik parçacıkları ihtivâ ettiğinden zamanla fosilleşir. Hayvan leşlerini yiyerek tükettikleri için sıhhiye görevi yapar, şap hastalığının yayılmasını önlerler. Kolayca evcilleşebilirler. Kuyruk altı bezlerinden pis bir koku saldıkları için sevilmezler. Eski Mısırlılar tasma takarak köpek gibi yanlarında gezdirirlerdi.

Sırtlanların en irileri benekli sırtlandır. Saldırgan ve yağmacıdır. Çok aç olduğunda yaşlı aslan ve gergedanlara bile saldırmaktan çekinmez. Afrika’da Büyük Sahra’nın güneyinde hemen hemen her yerde rastlanır. Kestane renkli postu siyah beneklidir. Uzunluğu 1,5 metre, yüksekliği 90 cm ve ağırlığı 80 kg kadardır. Grup hâlinde avlanmayı severler. Av buldukları zaman kahkahaya benzer sesler çıkardıklarından bunlara “gülen sırtlan” da denir. Hem erkek hem dişilerinin üreme organlarının dış görünüşleri birbirine benzediğinden uzun zaman çift eşeyli oldukları zannedildi. İç üreme organlarında yapılan incelemeler ise bunların tek eşeyli olduğunu ortaya koydu.

Çizgili sırtlanlar, Kuzey Afrika ve Asya’da yaşar. Uzunlukları 105 cm, ağırlıkları 40 kg kadardır. Çoğunlukla leş yiyerek beslenirler. Benekli sırtlan Afrika’nın kumsal kıyılarında dolaşarak denizden gelen leşlerle beslenir. Her iki tür de yalnızlığı sever.

Gebelik dönemleri üç ay kadardır. Çoğunlukla bir veya iki yavru doğururlar. Ömürleri genellikle 25 yıla ulaşır. Yurdumuzun güney bölgelerinde yalnız çizgili sırtlana rastlanır.