29 Ekim 1923 tarihinde, yeni kurulan Türk Devleti'nin yönetim biçimi cumhuriyet olarak kabul edildi. Yapılan seçim sonunda ilk cumhurbaşkanı olarak Mustafa Kemal seçildi. Türkiye Cumhuriyeti'nin başkenti Ankara olarak belirlendi. İlk başbakan İsmet (İnönü) Paşa, TBMM başkanı da Fethi (Okyar) Bey oldu.

Türkiye Cumhuriyeti, dinsel işlevini yitiren halifeliği kabul edemezdi. Fakat TBMM'de çok şiddetli muhalefetler yapılıyordu. Mustafa Kemal'e göre de cumhuriyet yönetimiyle hilâfet bağdaşamazdı. Bu nedenle kaldırılması gerekiyordu. Dünya Müslümanları, Mustafa Kemal'e halife olmasını önerseler de, o bunu kabul etmedi. TBMM, sert tartışmalardan sonra 3 Mart 1924'te halifelik kurumuna son verdi. İlk toplanan TBMM'de siyasi partiler yoktu. Fakat ilk anayasa çalışmaları başlayınca mecliste birtakım gruplar oluştu. Ancak bu grupların programları açık değildi. Bu nedenle sorunlar tartışılırken güçlükler doğuyordu. Bu güçlüğün giderilmesi için Mustafa Kemal, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubunu kurdu. Muhalefet edenler 2. Grup olarak adlandırılıyordu.

Cumhuriyet'in ilânından sonra Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF) kuruldu. Yapılan devrimlere muhalefet eden grup CHF'ye de muhalefet etmeye başladı. Bu koşullarda Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (TCF) kuruldu. Hilâfetin kaldırılmasıyla bu gruplar arasındaki farklılık iyice belirginleşti. Bu arada Türkiye Cumhuriyeti Musul sorunuyla uğraşıyordu. İngilizler zengin petrol yatakları olan Musul'u bırakmak istemiyorlardı. İngilizlerin kışkırtmasıyla Şeyh Sait Ayaklanması patlak verdi ve giderek yayıldı. Bu ayaklanma Bakanlar Kurulunun görevden çekilmesine neden oldu. Yeni hükümet İsmet İnönü başkanlığında kuruldu. TBMM Takrir-i Sükün Kanunu'nu kabul etti. Bu kanun güvenliğin sağlanmasını amaçlıyordu. İstiklâl mahkemeleri kurularak ayaklanma bastırıldı ve katılanlar cezalandırıldı. TCF kapatıldı.

1929 yılında dünyadaki ekonomik bunalım Türkiye'yi de etkilemişti. Mecliste muhalefet güç kazanmıştı. Ekonomi politikasına yoğun eleştiriler yönelten muhalefet 12 Ağustos 1930'da Serbest Cumhuriyet Fırkasını (SCF) kurdu. Fakat zamanla partiye rejim karşıtı kişilerin üye olması kurucularını rahatsız etti ve kendini feshetti. Partinin feshedilmesinden sonra Menemen Olayı patlak verdi. Gittikçe büyüyen ayaklanma hızla yayıldı. Olaya askeri birlikler müdahale etti. Asteğmen Kubilây şehit edildi. Takviye birliklerinin yollanmasıyla ayaklanma bastırıldı. Bu olaydan sonra Mustafa Kemal Paşanın sağlığında, yeni siyasi parti arayışları engellendi. Çünkü Mustafa Kemal, demokrasi kültürünün eğitimle olacağına ve gelişeceğine inanıyordu.

İLGİLİ KONULAR

Atatürk Devrimleri