Alm. Same (-n) (m), Samenflüssiakeitf, Speran, Fr. Sperma (m), İng. (tıp) Semen, (Biol) sperm. Spermatozoid denilen üreme hücrelerini ve genital bezlerin salgılarını ihtivâ eden, erkek cinsiyet organınca üretilen madde. Normalde insan spermi kirli beyaz renkte, yapışkan, ejekülasyonun hemen akabinde jel kıvamında olan, dış ortamda kaldığında 9-11 dakika içinde sulu hâl alan bir maddedir. Normalde hacmi 4-10 cc kadardır. pH’sı alkalidir.

Spermayı; erbezi, prostat, cowper, mery, littre bezlerinin salgıları ve sperm kesecikleri sıvısı ortaklaşa meydana getirir. Yapımına hipofiz ve diğer hormonlar, beslenme bozuklukları, radyoaktivite, ateşli hastalıklar, alkol alımı tesir eder.

Üreme hücreleri olan spermatozoidlerin meydana gelmesinde, geçirdikleri gelişme safhalarına spermatogenez denir. Bu safhalar testislerde tamamlanır. Olgun üreme hücreleri armut biçiminde olup, baş, boyun ve kuyruk kısımları mevcuttur. Genetik şifreyi çekirdeklerinde taşırlar. Boyları normalde 50-65 mikron arasında değişir. Sayıları milimetreküpte normal şartlarda 60-180 milyon arasındadır. Normal spermada, spermatozoidlerin % 50-60’ının hareketli olması lâzımdır. Spermada üreme hücrelerinin yokluğuna azospermi, normalden az olmasına ise oligospermi adı verilir.

Testislerde, evvelce 10-12 mikronluk spermagonismler meydana gelir. Bunlarda genetik şifre çekirdekte sıkışık bir biçimdedir. Sonra bunlar spermatosit ve spermatik hâlini alırlar. Daha sonra spermatozoid meydana gelir. 15 gün içinde olgunlaşır ve meni kanalcığının boşluğuna dökülürler. Buradan sperm kanalına doğru hareketlenirler. Spermatozoidin bu kanal içinde ilerlemesi pasif bir harekettir. Bu hareket üzerine, epitel silenderleri, sıvının etkisi ve kanal adele hareketleri etkilidir. Enjeksiyonla dışarıya atılırlar. Atılamadıkları taktirde parçalanarak, vücutta başka bir işte kullanılırlar.