ŞÜKRÜ KAYA (1883 - 1959)

Devlet ve siyaset adamı Şükrü Kaya 1883 İstanköy'de doğdu. İlk ve ortaöğrenimini doğduğu yerde yaptı, Midilli İdadisi'ni bitirdi. İstanbul'a giderek Galatasaray Sultanisi'ne girdi, burada okurken aynı zamanda Hukuk Mektebine devam etti. 1908 yılında Hukuk Mektebi'ni bitirince Paris'e gitti, burada Hukuk Fakültesini bitirdi. Türkiye'ye dönünce Hariciye Nezaretinde katiplikle devlet hizmetine başladı. Mülkiye müfettişi oldu. Aşair ve Muhacirin (Aşiretler ve göçmenler) Genel Müdürü oldu. Mülkiye Müfettişi olarak Anadolu'da ve Irak'ta bulundu. Sonra görevinden ayrılarak İzmir'e gitti. Buca Sultanisinde bir süre öğretmenlik yaptı. Mondros Mütarekesinden sonra İzmir Müdafaai Hukuk Cemiyetine girerek dış ilişkiler bölümünde çalıştı. Milli mücadele için yaptığı çalışmalar yüzünden tutuklanarak, İstanbul'daki Bekirağa bölüğüne gönderildi. İstanbul'un işgalinden sonra Malta'ya sürüldü. Malta’dan kaçarak Avrupa'ya gitti. Bir süre İtalya ve Almanya'da kaldıktan sonra Anadolu'ya geldi ve Milli Mücadeleye katıldı. Birinci Lozan Konferansına giden heyette danışman olarak çalıştı. Konferansta bulunduğu sırada İzmir Belediye başkanlığına seçildi. 1923 yılında Menteşe Milletvekili olarak TBMM'ye seçildi ve 1924 yılında İsmet Paşa Hükümetinde Tarım Bakanlığı yaptı. Fethi Bey kabinesinde Dışişleri Bakanlığına getirildi hükümetin istifasıyla bu görevden ayrıldı. Üçüncü dönemde Muğla milletvekili olan Şükrü Kaya, dördüncü İsmet Paşa kabinesinde İçişleri Bakanlığında bulundu. Bundan sonra Atatürk'ün ölümüne kadar kurulan bütün hükümetlerde aynı görevi sürdürdü. Bu arada C.H.P. genel sekreterliğine getirildi ve 11 Kasım 1938'de bakanlık görevinden ayrıldı.

Siyasetin yanı sıra yazarlık yapan Şükrü Kaya, Daniel De Foe'dan Robinson Crouse(1923) , Henri Berau'dan Şişko (1924), Charles Rist ve Charles Gide'den Günümüze kadar iktisadi Mezhepler Tarihi (1927), Bukley'den Eski Yunan Masalları ve Mathiez'den Fransız İhtilali (1950) adlı eserleri dilimize çevirdi.

Cumhuriyet gazetesinde makaleler yazan Şükrü Kaya'nın 1927-1937 yılları arasındaki konuşmaları ve yazıları da kitap olarak yayımlandı. Ayrıca 1935-1938 yıllarındaki söylevlerinin bir bölümü, Türkçe ve Fransızca broşür olarak çıktı. Şükrü Kaya 1959 yılında İstanbul'da öldü.

- - - - - - - -

Farklı bir kaynaktan derlenen biyografisi:

Devlet ve siyaset adamı Şükrü Kaya 1883 İstanköy'de doğdu. İlk ve ortaöğrenimini doğduğu yerde yaptı. Midilli İdadisi'ni bitirdi. İstanbul'a giderek Galatasaray Sultanisi'ne girdi, burada okurken aynı zamanda Hukuk Mektebine devam etti.

1908 yılında Hukuk Mektebi'ni bitirince Paris'e gitti, burada Hukuk Fakültesini bitirdi. Türkiye'ye dönünce Hariciye Nezaretinde katiplikle devlet hizmetine başladı. Mülkiye müfettişi oldu. Aşair ve Muhacirin (Aşiretler ve göçmenler) Genel Müdürü oldu. Mülkiye Müfettişi olarak Anadolu'da ve Irak'ta bulundu. Sonra görevinden ayrılarak İzmir'e gitti. Buca Sultanisinde bir süre öğretmenlik yaptı. Mondros Mütarekesinden sonra İzmir Müdafaai Hukuk Cemiyetine girerek dış ilişkiler bölümünde çalıştı. Milli mücadele için yaptığı çalışmalar yüzünden tutuklanarak İstanbul'daki Bekirağa bölüğüne gönderildi.

İstanbul'un işgalinden sonra Malta'ya sürüldü. Maltadan kaçarak Avrupa'ya gitti. Bir süre İtalya ve Almanya'da kaldıktan sonra Anadolu'ya geldi ve Milli Mücadeleye katıldı. Birinci Lozan Konferansı'na giden heyette danışman olarak çalıştı. Konferansta bulunduğu sırada İzmir Belediye Başkanlığı'na seçildi. 1923 yılında Menteşe Milletvekili olarak TBMM'ye seçildi ve 1924 yılında İsmet Paşa (İnönü) Hükümetinde Tarım Bakanlığı yaptı. Fethi Bey kabinesinde Dışişleri Bakanlığı'na getirildi. Hükümetin istifasıyla bu görevden ayrıldı.

çüncü dönemde Muğla milletvekili olan Şükrü Kaya, dördüncü İsmet Paşa kabinesinde İçişleri Bakanlığı'nda bulundu. Bundan sonra Atatürk'ün ölümüne kadar kurulan bütün hükümetlerde aynı görevi sürdürdü. Bu arada C.H.P. Genel Sekreterliği'ne getirildi ve 11 Kasım 1938'de bakanlık görevinden ayrıldı.

Siyasetin yanı sıra yazarlık yapan Şükrü Kaya, Daniel De Foe'dan Robinson Crouse(1923) , Henri Berau'dan Şişko (1924), Charles Rist ve Charles Gide'den Günümüze kadar iktisadi Mezhepler Tarihi (1927), Bukley'den Eski Yunan Masalları ve Mathiez'den Fransız İhtilali (1950) adlı eserleri dilimize çevirdi. Cumhuriyet Gazetesi'nde makaleler yazan Şükrü Kaya'nın 1927-1937 yılları arasındaki konuşmaları ve yazıları da kitap olarak yayımlandı. Ayrıca 1935-1938 yıllarındaki söylevlerinin bir bölümü, Türkçe ve Fransızca broşür olarak çıktı. Şükrü Kaya 1959 yılında İstanbul'da öldü.