ESERLERİ

İşte ünlü masonlar

Yeni Şafak 12 Mayıs 2001

Türkiye'de masonluk da, kimlerin mason olduğu da hep tartışılan bir konu oldu."Türkiye'nin Büyük Masonları" adlı kitabında Süleyman Yeşilyurt, ülkemizdeki ünlü masonları, localarla olan bağlantılarıyla birlikte anlatıyor

Türkiye'de masonluk ve daha önemlisi kimlerin mason olduğu yönünde yapılan tartışmalar hiç de yeni değil. Ne tartışma-lar bitecek gibi ne de ortaya yeni isimlerin atılması. Hatırlanacağı gibi son olarak Kemal Derviş'in de mason olduğu yönünde ortaya atılan iddia, günlerce gündemimizi meşgul etmişti.

Süleyman Yeşilyurt, 'Türkiye'nin Büyük Masonları' adıyla yayınladığı kitabında ülkemizin ünlü masonlarını, bunların localarla olan bağlantılarını belgeleriyle birlikte açıklıyor.

Nadir Nadi'den Reşat Nuri Güntekin'e, Ayhan Işık'dan Çetin Altan'a, Zeki Alasya'dan Halide Edip Adıvar'a, Süleyman Demirel'den Ziya Gökalp'e kadar pek çok sanatçı, yazar, gazeteci ve siyasinin mason olduğunu öğrenmekle birlikte, geçtiğimiz aylarda Sebataycılar hakkındaki eseriyle kamuoyunda geniş yankılar uyandıran Mehmet Şevket Eygi'nin ismini açıklamaktan çekindiği bakanımızın da Dış İşleri Bakanı İsmail Cem olduğunu öğreniyoruz.

Kitapta, ünlü masonlarımızın masonluğa giriş hikayesinin yanı sıra Türkiye'de masonluğun kurulması, Bolşevik ihtilalinde Yahudilerin oynadığı roller, Masonların kullandığı söz ve terimler gibi ilgi çekici konulara değiniliyor.

Peçeli mason: Halide Edip

Yeşilyurt'un yazdıklarına göre, Kurtuluş Savaşı yıllarında Sultanahmet Meydanı'nda yüzbinlere hitaben yaptığı ünlü konuşmasıyla tarihe geçen Halide Edip Adıvar, Mehmet Edip adlı Yahudi dönmesi bir babanın kızı olarak dünyaya geldi. Halide Edip'in masonlarla ilişkisi ise hayatı boyunca devam etti.

Halide Edip'in, Jöntürk akımının öncüleri arasında yer alan doktor kocası Adnan Adıvar, döneminin önde gelen masonları arasında bulunuyordu. Cumhuriyetin kurulmasından sonra Atatürk'le araları açılan Halide Edip, Atatürk'ün kapattığı mason localarını 1948 yılında yeniden açan İnönü'nün yardımıyla İngiliz Edebiyatı profesörlüğüne kadar yükseldi. 1950 yılında 68 yaşındayken İzmirli Yahudi dönmesi Kapaniler'in ısrarı sonucu İzmir milletvekili olarak TBMM'ye milletvekili olarak girdi.

Milliyetçi mason: Gökalp

Türk milliyetçiliğinin temellerini atan sosyolog Ziya Gökalp, masonlarla ilişkisi açısından en şaşırtıcı isimlerden birisi. Babasını erken yaşta kaybeden Gökalp, girdiği gençlik buhranı sonunda intihara kalkışır. Bunu engelleyen Abdulah Cevdet Bey, onu masonlarla tanıştıran kişidir. Kendisi de mason olan Abdullah Cevdet Bey'in dışında Diyarbakır İdadisi'nde okuduğu yıllarda 'taabiye' hocası olan Rum asıllı mason doktor Yorgaki Efendi de onun hayatını derinden etkiler.

Gökalp'in düşüncelerinin şekillenmesinde Fransız Sosyoloji okulu'nun kurucusu olan Fransız Yahudisi Emile Dukhaim'in büyük etkisi de olur. Fransa'da öğrenim gördüğü yıllarda hocası Durkhaim'den çok etkilenen Gökalp, Osmanlı Mebusan Meclisi'nde milletvekilliği yaptığı dönemde İttihatçıların önde gelen masonlarıyla yakın temaslarda bulunur. Muhafakazar bir aileden gelen Ziya Gökalp, eşi Vecihe Hanım'la evlendikten sonra İstanbul'dan ayrılarak azınlıkların ve gayr-i müslümlerin yoğunlukta olduğu Büyakada'daki büyük bir köşke taşınır ve masonlarla ilişkileri iyice pekişir.

Çalıkuşu da masonmuş!

Çalıkuşu, Yaprak Dökümü, Acımak gibi unutulmaz eserlere imzasını atan ünlü edebiyatçı Reşat Nuri Güntekin'in masonlarla ilişkisi Darülfünun Edebiyat Fakültesi'ni bitirdikten sonra başlar. Büyükada'daki Yahudilerle arkadaşlık yapmaya başlayan Güntekin, 10 Haziran 1921 yılında mason locasına üye olabilmek için başvuruda bulunur. 23 Aralık 1921 yılında da kabül edilir.

Reşat Nuri'nin eserlerindeki kaba, yobaz, cahil hoca tiplemelerinin onun masonluğuyla alakası var mıdır bilinmez ama, çocukluk yıllarımızın vazgeçilmez yazarlarından biri olan Reşat Nuri'nin masonluğu, bir çok hayranının hayal kırıklığına neden olacak.

Masonlar... Mason locaları...

Kitapta, meşhur edebiyatçılar dışında Türk basınının önemli gazetecilerin de masonlarla olan ilişkisi ortaya çıkarılıyor. Ahmet Emin Yalman, Çetin Altan, Nadir Nadi mason localarıyla bağlantısı olan ünlü mason ve sebataist gazeteciler arasında yer alıyor. Eserde, Selim Edes, Jak Kamhi, Ayhan Işık, Zeki Alasya, İsmail Cem İpekçi, Süleyman Demirel gibi sebataist ve mason olan ünlü politikacı, sanatçı ve iş adamlarının Türkiye'de mason localarının kuruluş süreci de anlatılıyor. Buna göre masonluğun Türkiye'de kuruluş yılı 1861. Türk masonluğunun dünya masonları karşısında resmi bir hüviyet kazandığı yıl ise 1909. (Hiv Yay. / Tel: 0 312 433 61 76)