Merkez Bankası'nda 1980 yılında göreve başlayan Serdengeçti, önce dış borç ertelemelerinde çalıştı. Daha sonra döviz rezervlerinin yönetimi alanına geçen Serdengeçti, 1990'da Döviz İşlemleri Müdürü, 1992'de Açık Piyasa İşlemleri Müdürü oldu ve 1994'de Genel Müdür Yardımcısı olarak, Genel Sekreterlik Basın Danışmanlığına getirildi. Serdengeçti, aynı yıl Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü'nün, Genel Müdür Yardımcılığına atandı ve Ödemeler Dengesi ile Uluslararası Kuruluşlar alanlarında çalıştı. Süreyya Serdengeçti, Mayıs 1996 tarihinden bu yana, Para Piyasaları ve Fon Yönetimi Genel Müdürlüğü görevini sürdürüyordu. Serdengeçti, 2 Ocak 1998 tarihinde Başkan Yardımcısı olarak atandı.

HAKKINDA YAZILANLAR

Paranın patronu Serdengeçti Hürriyet 3 Mart 2001

KASIM krizinin ikinci dalgasıyla geçen ay karşılaşan Türkiye'de ekonomi yönetimi tepeden tırnağa değişti. Dün Başbakan Bülent Ecevit, Dünya Bankası Başkan Yardımcısı Kemal Derviş'in kabineye alınarak ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı olduğunu açıkladı. Başbakan Ecevit, Derviş'e bağlı olarak çalışacak Merkez Bankası Başkanlığı'na, 21 yıldır Merkez Bankası'nda çalışmakta olan başkan yardımcılarından Süreyya Serdengeçti'nin atandığını bildirdi.

GÜNDEM GÜNDEM GÜNDEM 16 MAYIS 2001

Serdengeçti, Para Programı'nı açıkladı

Hürriyet 16 Mayıs 2001

Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti, 2001 Para Programı'nı açıklarken, piyasaya şu mesajları verdi: ‘‘Dalgalı kura devam ediyoruz. Döviz kurları enflasyonun öncü göstergesi olduğu için ani şoklara karşı faiz silahı kullanılacak. Piyasayı bozucu şoka izin verilmeyecek.’’

Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti, 2001 yılı Para Programı'nı açıkladı. Serdengeçti, 22 Şubat sabahından itibaren uygulanmaya başlanan dalgalı kur politikasının süreceğini belirterek, ‘‘Dövizde ani dalgalanmalar olursa, Merkez Bankası bu dalgalanmalara tepkisini gösterecek. Piyasayı bozucu şoklara izin verilmeyecek’’ dedi.

IMF'nin Türkiye'ye sağlayacağı 15.7 milyar dolarlık (Türkiye'nin IMF'ye olan ödemesi düştükten sonra 14.3 milyar dolar) mali kaynağın IMF İcra Direktörleri Kurulu'nca görüşüldüğü sıralarda, eşanlı olarak Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti de 2001'in son sekiz ayına ilişkin 39 sayfalık para politikasını açıkladı.

Merkez Bankası'nın önümüzdeki dönemdeki önceliğinin dalgalanmaya bırakılan döviz kurlarının enflasyonist etkisini en aza indirmeye yönelik para politikası olduğunu bildiren Serdengeçti, ‘‘Orta vadede ise para politikasının nihai amacı fiyat istikrarı olarak belirginleşecektir’’ dedi. Merkez Bankası için yeni kur rejiminin tutarlı sürdürülebilirliğinin çok önemli olduğunu vurgulayan Serdengeçti, ‘kriz fırsatçılarını’ uyardı. Serdengeçti, bu konuda şöyle dedi:

‘‘Günlük bazı fırsatları, riskleri ve eğilimleri değerlendirmenin önemli olduğunu düşünmekle birlikte, piyasa katılımcıları tarafından verilecek her türlü olağandışı veya aşırı reaksiyon yalnızca, kademeli olarak oluşturulmaya çalışılan dengeleri bozmaya yönelik olacaktır. Merkez Bankası, sözkonusu durumlar karşısında para politikası araçlarını tutarlı ve etkin biçimde kullanacaktır.’’

REZERVE 3.7 MİLYAR

Serdengeçti, IMF ve Dünya Bankası'ndan gelecek kaynağın 3.7 milyar dolarlık (Net olarak 2.4 milyar dolar) bölümünün Merkez Bankası rezervlerini desteklemek amacıyla kullanılacağını söyledi. Sözkonusu kaynağın 6.5 milyar dolarlık bölümünün ise Mayıs ve Haziran aylarında kullanılacağını söyleyen Serdengeçti, bu konuda şu açıklamayı getirdi:

‘‘Döviz rezervlerimizi artırarak dış yükümlülüklerin karşılanmasında önemli bir rahatlama sağlayacak olan bu imkan, kamu ve fon bankaları operasyonunun başarısı ve iç borç stoğunun sürdürülebilirliğini devam ettirebilmek açısından da, bankamızın önümüzdeki 5 aylık dönemde Hazine'yi fonlayabilmesine olanak tanımaktadır. Bu kaynağın mali piyasalarda istikrarın sağlanmasına önemli katkıda bulunarak, faiz oranlarının aşağı çekilmesine ve döviz kurlarının dengeye kavuşmasına yardımcı olacağına inanmaktayım.’’

Para tabanının bu yıl yüzde 25.8 artmasının öngörüldüğünü söyleyen Serdengeçti, sözlerini şöyle sürdürdü:

‘‘Diğer bir deyişle, geçen yıl sonunda 5.8 katrilyon TL olan para tabanı değerinin bu yıl sonunda 7.3 katrilyon TL olması öngörülüyor. Bu oran belirlenirken yüzde 52.5 oranındaki yıl sonu TÜFE artışı ile yüzde 3'lük reel GSMH gerilemesi gözönüne alınmıştır.’’

Merkez Bankası Başkanı, mevcut durumda bekleyişlere yönelik belirsizlikler nedeniyle Net İç Varlıklar düzeyinde de belirsizlik olduğunu söyledi. Serdengeçti, ‘‘Bu nedenle gelişmelere göre para tabanına ilişkin sözkonusu hedefler gerekli gördüğü taktirde revize edilebilecektir’’ dedi.

Bu sürecin doğrudan hedeflenmesinin önkoşulları sağlanana kadar geçiş süreci olduğunu vurgulayan Serdengeçti, ‘‘Merkez Bankası kısa vadede parasal büyüklüklerin kontrol edilmesine yoğunlaşacaktır’’ diye konuştu.

2001'in enflasyonsuzlaşma adına kayıp bir yıl olduğunu hatırlatan Serdengeçti, ‘‘Ama Türkiye ekonomisinin yapısal problemlerini çabuk ve kalıcı bir şekilde çözebilmek açısından da bir kazanç olduğunu söylemeliyim’’ dedi. Serdengeçti, konuşmasını şu mesajla bitirdi:

‘‘Dünya ekonomilerinde enflasyonun sonu gelirken, enflasyonun son kalesi olarak görülmek, hakettiğimiz yere gelmemizi zorlaştırmaktadır.’

Merkez Bankası 2001'de piyasada neler yapacak?

Döviz kurları piyasada arz ve talep koşullarına göre belirlenecek.

Dövize müdahale, kurda aşırı dalgalanmaları önleme yönünde olacak.

Kura müdahale uzun dönemli değeri etkileyecek çapta olmayacak.

Dövize müdahale döviz ihalesi yöntemi kullanılarak yapılacak.

Dövize dayalı risk yönetimi enstrümanları oluşturulacak.

Piyasalara işlerlik kazandırılması için çaba gösterilecek.

Kısa dönem faizler etkin biçimde kullanılacak.

Para tabanı 2001'de yüzde 25.8 artacak. Para tabanı değeri yıl sonunda 7.3 katrilyon lira olacak.

Yıl sonu net iç varlıkların değeri en fazla 21 katrilyon lira olabilecek.

Kamu ve fon bankalarının gecelik borçlanma gereği bu ay sonunda 7 katrilyon liraya düşürülecek.

Merkez Bankası, Fon bankalarından doğrudan alacağı borçlanma senedi tutarını 14 katrilyon liraya çıkararak vadeli repo stok değerini 7 katrilyon TL'ye indirecek.

Para Programı'nda 2001 hedefleri

Net iç varlıklar (Trilyon TL)

Dönemler Tavan Değerler

31 Mayıs (Performans Kriteri) 9.750

30 Haziren (Performans Kriteri) 13.250

31 Ağustos (Performans Kriteri) 15.850

30 Ekim (Performans Kriteri) 19.500

31 Aralık (Gösterge Değer) 21.000

Ne anlama geliyor

Merkez Bankası, Hazine'nin borç yönetimini kolaylaştırmak için kullandıracağı dış finansmanı net iç varlıklarda gösteriyor. Bu kaleme göre Merkez Bankası'nın Hazine dahil bütün iç piyasalara olan Türk Lirası cinsinden yükümlülükleri aylar itibariyle en fazla ‘tavan değerler’ kadar olabilecek. Yıl sonunda 21 katrilyon lira olarak hedeflenen bu büyüklük, Hazine finansmanı çıkartıldıktansonra 9.5 katrilyon lira seviyesinde olacak. Yani, IMF'den gelecek para kadar Hazine'ye para aktarılabilecek.

IMF'den kotamızın 16 katı para geliyor

Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti, bu yıl içinde IMF ve Dünya Bankası'ndan Türkiye'ye gelecek kaynağın brüt 15.7 milyar dolar düzeyinde olduğunu, bunun netinin 14.5 milyar dolara denk geldiği belirtildi. Devlet Bakanı Kemal Derviş'in açıkladığı ‘‘Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı’’nda, Türkiye'nin IMF'den alacağı kaynağın, normal kotasının 16 katı düzeyinde olduğu vurgulandı.

Soruşturma olsa da döviz alır-satarız

Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti, kurun serbest bırakılması nedeniyle bir kredibilite kaybının söz konusu olduğunu belirterek, ‘‘Merkez Bankası'nın bir kredibilete kaybı da söz konusudur. Bu kredibilite kaybı da doğaldır’’dedi. Merkez Bankası'nın operasyonlarının her zaman incelenebileceğini de ifade eden Serdengeçti, ‘Merkez Bankası'nın herhangi bir operasyonunun incelenmiş olması veya incelenecek olması takdir edersiniz ki Merkez Bankası'nı operasyon yapmaktan alıkoymaz. 14 yıldır yaptığımız gibi biz bankalara gene ucuz ve pahalı kurdan döviz almaya ve döviz satmaya devam edeceğiz hiçkimsenin şüphesi olmasın.’’