Alm. Bewusstsein (n); Verstand (m), Fr. Conscience (f); Raison (f), İng. Conscience; mind; consciousness. İnsanların kendi şahsiyetleri, zaman, mekân ve hâdiseler hakkında bilgili olmalarını sağlayan ve yüksek beyin merkezlerinin birlikte çalışmaları sâyesinde gerçekleşen bilgili bir uyanıklık hâli. Uyku hâli, normal olan bir şuur kaybıdır. Şuurlu insan, içinde bulunduğu zamânı, mekânı, hâdiselerin mekân ve zamanla olan münâsebetlerini bilir.

Bir de şuuraltı vardır ki, şuraltı hâlleri, insan rûhunun baskı altında kalmış istekleriyle bunlara bağlı fikirlerden meydana gelen ve şuura ulaşamayan kısmıdır. Bâzı şahıslarda hipnoz, narkoz ve uyku sırasında, şuuraltında yer alan düşünceleri açığa çıkarmak mümkün olabilmektedir.

Beyindeki merkezlerin işlemelerinin, toksik (zehirli), enfeksiyöz (mikrobik), travmatik (çarpma veya darbeyle ilgili), vasküler (damarlarla ilgili), anoksemik (oksijensiz kalma), hipoglisemik (kan şekeri düşüklüğü) sebepler gibi çeşitli hâdiselerle aksayışı hâlinde hafif bir şuur bulanıklığından, tam komaya kadar giden çeşitli derecelerde şuur bozuklukları husûle gelir:

1. Somnolons (Uyuklamak): Otururken, istemediği hâlde ardarda ve sık sık uykuya dalma durumudur. Bu hastalar gerçek bir uykusuzluk bahiskonusu olmadığı hâlde devamlı olarak uyumak temayülündedirler. Şuurları hafifçe küntleşmiş olmakla berâber sorulara cevap verirler. İstenilen bir hareketi yapar ve bunu tâkiben yine uykuya dalarlar. Bu hâle en çok ilerlemiş müzmin akciğer hastalıklarında rastlanır.

2. Letarji: Somnolonsun, daha devamlı bir uyku hâliyle kendini belli eden bir şeklidir. Bu hastalar günlerce uyurlar, fakat bunlar da uyandırılabilir ve beslenebilirler. En çok beyin iltihaplarında rastlanır.

3. Stupor: Somnolonstan daha şiddetli bir şuur bulanıklığı hâlidir. Hastanın aklî faaliyetleri çok azalmış, şuur iyice küntleşmiş ve bulutlanmıştır. Hastalar ancak oldukça şiddetli uyarılarla uyanır, gözlerini açarlar, fakat kendilerine söyleneni kolayca anlayamazlar ve tepki gösteremezler, refleksler henüz bozulmamıştır. Tifonun ikinci haftasında görülen dalgınlık böyledir.

4. Senkop (bayılma): Beynin oksijenlenmesindeki geçici bir azalma sebebiyle ortaya çıkan, kısa süreli bir şuur kaybıdır.

5. Mental konfüzyon (Aklî karışıklık): Bu durum, ana zekâ melekelerinin işlemesindeki düzenin kaybolması sebebiyle, çevrenin karma karışık bir şekilde idrâk edilmesinden ibâret, özel bir şuur kaybıdır. Bu hâle özellikle, bâzı akıl hastalıklarında zehirlenmelerde yaşlılarda ve bunamada rastlanılabilir.

6. Prekoma (Koma öncesi hâli): Stupor hâlinin daha da ilerlemesiyle meydana gelen daha ağır bir şuur bozukluğudur. Bu hastalar şuursuz olup, dış uyaranlara karşı refleksleri çok hafiflemiş olmakla berâber bulunabilir. Uyaranlara karşı hiç cevap yoktur.

7. Tam koma: Şuur kaybının en ağır şeklidir. (Bkz. Koma)