Şuur, nefsimizde geçen hadiselerin kendiliğinden vuzuh ile bilinmesidir.Onun için şuura "dahili idrak" dahi denir. Gözümüz, kulağımız hülasa ihsaslarımızdan her biri harici ait hususlarda ne vazife görüyorsa şuurda nefsimiz dahilindeki hadiseler hakkında aynı vazifeyi ifa ediyor.

Tavi Şuur, Müteemmil Şuur:Fertler için terbiye , cemiyetler için de medeniyet mütemmil şuurun tav'i şuur hayatına galebesini temine uğraşır.Şuurun en şeffaf derecesi bir dikkat esnasında mevcuttur.Halletmek istediğimiz bir meseleyi bulmak istediğimiz bir ismi zihnimizde bazen arar,yorulur,terkederiz. Bir müddet sonra o meselenin nasıl halledileceği fikrimize ve cismin lafızları dudaklarımıza kendiliğinden geliverir.İnsan daima kendini tahliletmek ihtiyacında ve kudretinde bulunmazsa nefsini kolayca tanımaz.Kendimizi kanaatkar ve mütevazi zannederken farkında olmadığımız birtakım tesirlerle en muhteris bir adam gibi hareket etmemiz vakidir.

Şuurun Terbiyesi:Gerek kendi ruhumuzun,gerek etrafımızdaki insanların ruhlarının sırlarını mümkün oldugu kadar nüfuz edilebilmek için arada kendimizi dinlemeye ve muhitimizdeki insanları tetkik ve muşahedeye alışmalıyız.En iyi muallim çoçugu etrafı kadar,hatta etrafından ziyade bizzat kendisini ögretebilen bir insandır.Çünkü kendini mümkün oldugu kadar bilgilerin başıdır