Alm. Tanker (m), Tankschiff (n), Fr. Pétrolier, bateau-citerne (m), İng. Tanker. Okyanuslarda işleyen, genellikle sıvı olmak üzere büyük yükler taşıyan bir deniz aracı. Taşıdığı başlıca yük, petroldür. Küçük tankerler yakın mesâfelerde ve nehirlerde kullanılır. Büyük tankerlerse okyanus aşırı ülkeler arasında kullanılır. Uzak mesâfelerde ekonomik bir nakliyat vâsıtası olduğundan tankerlerin büyüklüğü gittikçe arttı. En yenileri, nükleer uçak gemisi U.S.S. Enterpirse’nin üç katı büyüklüğündedir. Bir tanker ne kadar büyük olursa taşıma masrafları da o kadar az olur. Çünkü motor gücü ve tayfa ihtiyacı tankerin petrol taşıma kapasitesi kadar çabuk artmaz.

Tankerlerin dünyâca bilinen büyük tiplerinin her birinin 312.000 ton kapasiteleri vardır. Bunların ilki İrlanda Dünyâsı isimli, 1968’de Japonya’da bir Amerikan şirketi için yapılan tankerdir. Uzunluğu 345 m olup, eni 53 m’dir. Su altı derinliğiyse 24 m’dir. Seyir hızı saatte 27 km’dir. Toplam tayfa sayısı 51 kişidir.

Yük yerinden başka; geminin bir baş kısım deposu, 8 merkez ve yanlarında 16 yan deposu mevcuttur.

Motor kabininin yanındaki üç küçük depoda ise geminin kendi yakıtı vardır. Güvertenin üstündeki büyük bir boru sistemiyle bütün depoların doldurulması veya boşaltılması sağlanır. Güçlü pompalar vâsıtasıyla depoların dolması 24-36 saatte, boşalması ise 36-40 saatte olur. Çoğu tankerlerde olduğu gibi bütün denizcilik âletleri ve denizciler kıçta, motorun üzerindeki büyük ve ihtişamlı kısımda bulunur.

Tankerin büyüklüğü limanlardaki su derinliğine ve kritik su yollarına bakılarak tespit edilir. Süveyş Kanalının ağırlık sınırı 70.000 ton olduğundan, daha büyük tankerler, 1967’de İsrail-Arap savaşından önce bile Ortadoğu’dan aldıkları petrolü Afrika’nın güneyinden dolaştırarak Avrupa’ya taşırlardı.

Basra Körfezinden Japonya’ya petrol taşıyan tankerlerin büyüklükleri 18 m derinlikteki Malacca şeridiyle sınırlandırılmışlardır. Bu yolla gidenlerin en büyüğü 206.000 tonla geçen İdemitsu Maru’dır.

Petrolün deniz yoluyla ulaşımı Birinci Dünyâ Harbinden sonra kullanılmaya başlanmış ve 1939’dan sonra çok fazla yayılmış, artık petrol deniz vâsıtasıyla nakledilir hâle gelmiştir.

Büyük tankerlerin gelişmeleriyle birlikte birçok meseleler meydana gelmiştir. 1967’de Birleşik Yakıt Şirketine âit Torrey Conyen tankeri, İngiltere civârında batmıştı. Tankerin taşıdığı 120.000 ton petrol İngiliz ve Fransız sâhillerine yayılarak dünyâyı, tankerlerin tehlikeleri hakkında ikaz etti. 1969’da yeni yapılmış 200.000 tonluk üç tanker yüksüz Basra Körfezine dönerlerken depo temizleme ânında çıkan bir kıvılcımla patlamışlardı.

Kuru yük tankerleri: İlk tanker yapıldığından îtibâren tankerlerle yük gemileri arasındaki fark belirmiştir. Fakat katı yükün taşınması ve temizlenmesine yardımcı olan makineler vâsıtasıyla depo temizleme metodları meydana gelmiş ve bu farklılık ortadan kalkar gibi olmuştur. Yeni tankerler hem sıvı hem kuru taşıyacak biçimde yapılmış ve böylece bir yöne giderken yakıt, diğer yöne giderken de katı madde taşınması sağlanmıştır.