Endülüs ve Anadolu’da kurulan Müslüman şehir ve bölge devletlerinin adı. Tavâif-i Mülûk, Osmanlıca bir terkip olup, beyler topluluğu mânâsındadır.

Endülüs’te Tavâif-i Mülûk: İspanya’da Endülüs Emevî Devleti çökünce, bölgede çok sayıda mahallî hânedanlar ortaya çıkıp, bulundukları mevkiye hâkim oldular. Bunların çoğu şehir devleti vasfındaydı. Eftasîler, Endülüs’ün güney batısındaki geniş bölgelere hâkim oldular. Bu hânedanlar, Emevîlerin idâresi altındaki toplulukların vasfına sâhipti. İşbiliye’deki Abbâdîler ile Saragosa’daki Hudîler Arap asıllıydı. Badajoz’daki Miknâsa Eftasîleri, Tuleytula’daki Havvannara Zunnûnîleri ve Malaga’daki Hammûdîler Berberî asıllıydı. Endülüs’teki Tavâif-i Mülûk devletçikleri arasındaki mühim olan hânedanların hâkim oldukları mevkiler ve iktidar yılları şöyledir:

Malaga ve Algeciras’taki Hammûdîler (1010-1057), İşbiliye’deki Abbâdîler (1023-1091), Gırnata’daki Zirîler (1012-1090), Nieblâ’daki Benû-Yahya (1023-1051), Silves, Algerve’deki Benû-Müzeyn (1028-1053), Albarracin, La Sahla’daki Benû-Rezîn (1011-1107), Alpuenti’deki Benû-Kasım (1029-1092), Kurtuba’daki Cevherîler (1031-1069), Batliyas’taki Benû-Mesleme de denilen Eftasîler (1022-1094), Tuleytula’daki Zunnûnîler (1009-1085), Valencia’daki Benû-Sumâdih (1039-1087), Saragosa, Lerida, Tutîle, Calatayud, Denia, Tortosa’daki Tucîbiler (1019-1039), Hudîler (1039-1043), Majorka’daki Benû Mücahid ve Benû-Ganiye (1022-1205) bu mevkilere hâkim oldular. On birinci yüzyılın sonunda bölge bütünüyle Murâbitlerin hâkimiyetine geçti.

Anadolu’daki Tavâif-i Mülûk: Bunlara Anadolu Beylikleri de denir. Anadolu Beylikleri Devletinin Moğollara 1243 Kösedağ Harbinde yenilmesinden sonra meydana gelen otorite boşluğundan faydalanılarak kurulmuştur. Hepsi Türk asıllı olup, Müslüman ve Ehl-i sünnetti. Anadolu Beylikleri, Bizanslılar ve Moğolların Türk ve Müslüman bölge ahâlisine yaptıkları zulme tepki olarak doğdu. Beylik mensupları, Orta Asya’daki Moğol zulmünden kaçıp, Selçuklular tarafından Anadolu’ya yerleştirilen Oğuz boylarıydı. Çeşitli Oğuz boylarına mensup topluluklar, bulundukları mevkilerde Türkün teşkilâtçılık rûhuyla birkaç şehir ve bölgeden meydana gelen yirmiden fazla beyliği çok kısa zamanda kuruverdi. Bu beylikler, kurulmasından îtibâren Bizanslılar, Moğollar ve Haçlı Seferleri artıklarıyla mücâdeleyi başlattılar. Anadolu Beyliklerinin mücâdelesinden sonra Türkiye Selçukluları Devleti kendini toparlamasa da, târihî misyonunu yeni Türk devletleri ve sonra bütünüyle Osmanlılar tamamlamıştır. (Bkz. Anadolu Beylikleri)