Alm. Test (m), Eignungsprûfung (f), Fr. Test (m), İng. Test. Önceden hazırlanmış bâzı şartlar altında bir kişi veya grubun belli bir işi yapması veya problemi çözmesi için göstermiş olduğu kâbiliyeti ölçmek için eğitim ve psikolojide istifâde edilen bir nevi ölçme metodu, imtihanı. Problem, yazılı veya sözlü olarak sorulabilir. Cevaplar kâğıt üzerine hazırlanmış kısımlara târif üzere doldurulur. Testler en çok okullara talebe kaydederken, iş yerlerine personel seçilirken ve hastanın şuur altında yatan sıkıntılarını ortaya çıkartmak maksadıyle psikolog ve psikiyatristler tarafından kullanılır. Testlerle elde edilen değerlendirme klasik imtihan şeklinden daha başarılıdır. Test çok soru sormaya elverişli olduğu için konuyla ilgili bütün muhtevâyı içine alacak şekilde hazırlanmaya müsâittir. Testte, okuma kolaylığı olduğu ve bilgisayarla değerlendirme yapıldığı için sonuç çabuk elde edilir.

Zekâ ölçmek, test usûlünü kullanarak kâbiliyetleri meydana çıkarmak, ilk olarak Osmanlılarda başladı. Osmanlılar ırk, din, milliyet gözetmeksizin hâkim olduğu topraklarda yaşayan ahâliden keskin zekâlı çocukları teste tâbi tutarak seçer ve saraydaki Enderûn mekteplerinde yetiştirirlerdi. Eğitim süresince testler devam ederek her talebe kâbiliyetine, en çok ilgi duyduğu sahalara, beden ve ruh sağlığının durumuna göre devletin çeşitli kademelerinde görevlere getirilirdi. Daha küçük yaştaki bütün çocuklarda yapılan kâbiliyet tespiti sonucu sanat, zirâat dallarında da yetişecek olanlar, çırak olarak işyerlerine alınırdı. Avrupa, Osmanlıların tatbik etmekte olduğu test usullerinin farkına 18. yüzyılda vararak bu yöndeki çalışmalarını arttırdı. Zihin testleri 1890 senesinde Fransız Binet Simon tarafından hazırlanarak kitap hâlinde neşredildi.

İyi bir testte aranılan belli başlı özellikler kısaca şunlardır:

1. Soru sorma, cevap verme ve cevapların değerlendirilmesi yönüyle objektif olması.

2. Test aynı kişilere veya bu kişilere benzer başka gruba sorulduğunda neticenin fazla değişmemesi.

3. Testin ölçülecek konuya tam uygun olması.

4. Kullanışlı olması.

Testler ana hatlarıyla üç sınıftır. Bunlar; zihnî testler, başarı testleri ve yapma testlerdir. Zihnî testlerde kişinin zekâ, kâbiliyet ve şahsiyeti incelenir. Kâbiliyetler içine; matematik, hâfıza, idrak, hayal, müzik, duyma ve hareketler girer. Şahsiyetlerse heyecan, tavır, alâkalar, ahlakî hükümler, mizaç halleridir. Başarı testleri, belli konularda elde edilmiş bilgileri doğru-yanlış, seçmeli, resimli, hattâ kısa cevaplı olarak isteyerek netice elde etmek içindir. Bir de yapma testler vardır ki, bu testler tanıma, minyatür, iş örneklerini değerlendirmede esas alınır.

Testlerin kullanma alanları çok yapılmıştır. Birçok konuda istatistikî testler, ekonomide konjiktür testleri, tek bir kâbiliyeti ayırt etmek için analitik testler, davranış tespit testleri, kişilik testleri özel maksatlarla hazırlanmış testlerden birkaçıdır.

Zekâ testleri çevreye en iyi uyum sağlayan, kâbiliyetli kişileri bulup ortaya çıkarmak için başvurulan en mühim testtir. Bu testlerde zekâ katsayısı (IQ) tespiti yapılır. IQ akıl yaşının gerçek yaşa bölümünden elde edilen sonuçtur. Zekâ testinden elde edilen sonuç kişinin akıl yaşını verir. Meselâ, akıl yaşı 12 sene (veya 144 ay) çıkan bir kişinin gerçek yaşı 10 sene 6 ay (veya 126 ay) ise bu kişinin IQ değeri 144/126 veya 1.14’tür. Tatbikatta bu değer 114 olarak kullanılır. Normal bir kişinin IQ değeri 90-108 arasında yer alır. IQ değeri 60’tan aşağı olanlar geri zekâlı; 119’dan yukarı olanlar ileri zekâlıdır. 140 ve yukarısı IQ’ya sâhip olanlar, fevkalâde zeki kimselerdir.