DEVLETİN ADI Tonga Krallığı

BAŞŞEHRİ Nukualofa

NÜFÛSU 108.000

YÜZÖLÇÜMÜ 780 km2

RESMÎ DİLİ Tongaca, İngilizce

DÎNİ Hıristiyan

PARABİRİMİ Pa’anga

Güneybatı Pasifik Okyanusunda, Ekvator ve Oğlak Burcu arasında, Avustralya’dan yaklaşık 3,5 km doğuda ve gün değiştirme hattının hemen yanında yer alan küçük adalardan meydana gelen bağımsız bir krallık.

Târihi

Târihi çok yeni olan bir devlettir. İlk olarak 17. yüzyılda Felemenkler adalara geldiler. 1845 yılına kadar ülkede iç harp ve kargaşalıklar mevcuttu. Bu târihte Birinci George Tupou krallığını îlân etti. 1900’de İngiliz himâyesi altına girdi. İkinci Dünyâ Harbinden sonra Tongalılar ülkelerine sâhip çıktılar. 1970 yılında bağımsızlıklarını îlân ettiler. Ülkede krallığa bağlı anayasalı monarşik bir idâre kuruldu.

Fizikî Yapı

Tonga üç ana grup altında toplanabilen yaklaşık 150 adadan meydana gelmiş bir ülkedir. Çoğunlukla mercan kayalıklarından ibâret olan bu adaların ana grupları; Tongatapu, Ha’apai ve Vava’u’dur. Adaların çoğunluğu alçak ve düz olup, sâdece Vava’u grubu biraz meyilli ve yüksektir. Doğuya doğru uzanan dağlar genellikle volkaniktir. Bunlardan Niuafo’ou Adası “Teneke Kutu Adası” diye ün yapmıştır.

İklim ve Tabiî Kaynaklar

Tonga nemli tropikal bir iklimdedir. Fakat sıcaklık umûmiyetle değişir. Güney bölgesi oldukça kurak ve bâzı zamanlar serindir. Kuzeydeyse sıcaklık ve nem oldukça yüksektir. Sık sık fırtınalar meydana gelir. Bunlardan 1982 fırtınası oldukça zarar getirmişti. Adalar çoğunlukla ağaçlıklı olup, pek fazla tabiî kaynağa sâhip değildir.

Nüfus ve Sosyal Hayat

Polinezyalılar, adalar halkının ataları olarak bilinir. Ülkenin nüfûsu yaklaşık 108.000’dir. Bugün bu nüfûsun %98’i Tongalıdır. Geri kalanı ise Avrupalı veya diğer Polinezyalı gruplardan teşekkül eder. Halkın çoğu Hıristiyandır. Nüfûsun hemen hemen tamâmı kendi yerli dilleri olan Tongacayı konuşur. Ayrıca İngilizce de bilinir. Ülkenin yıllık nüfus artışı % 3,5 tur. Eğitim ve öğretim 6-14 yaş arası mecbûrîdir. Yeni Zelanda ve Avustralya’ya öğrenci göndermektedir.

Siyâsî Hayat

1970 yılında bağımsız olmuştur. Aynı târihte hazırlanan yeni bir anayasa kabul edildi ve yönetim monarşik bir idâre oldu. Devletin ve hükümetin başında Kral ve Özel Danışma Kurulu bulunur. Özel Danışma Kurulu; Kral ve Bakanlar Kurulundan meydana gelir. Hükûmette Kral IV. Taufa’ahau Tupou tarafından ömür boyu olmak kaydıyla atanan bir Başbakan ve Bakanlarla Ha’apai ve Vava’u vâlileri yer alır. Ayrıca bir bölümü üç yılda bir halk tarafından seçilen bir kısmı da kral tarafından atanan 29 üyeli bir Yasama Meclisi vardır. Ülke idârî olarak üç ana ada grubuna ayrılmıştır.

Ekonomi

Tonga bir tarım ülkesidir. Çoğu ihtiyaçlarını kendisi yetiştirir. Özellikle hintyerelması, kuklas, muz ve hindistancevizi çok yetişir.

Adalarda bir toprak derebeylik sistemi mevcuttur. Buna göre, kânun garantisinde her Tongalı erkek çocuk 16 yaşına geldiğinde, kendisine 3,3 hektarlık bir arâzi ve bir çiftlik evi verilir. Buna karşılık kendisinden küçük bir vergi alınır. Bütün topraklar Krallığın mülkiyetinde tutulur. Sâdece bir kısım topraklar göçebe âileleri veya hükümet tarafından işletilir. Fakat bu sistem tam uygulanamamakta, hakkı olanlara toprak verilmemektedir.

Tonga’nın en önemli ihraç ürünleri; kokonat, muz ve hintyerelmasıdır. İşçi gücünün % 75’i tarım alanındadır. Daha çok Yeni Zelanda, Avustralya, ABD ve Fiji Adaları ile ticâret yapar. Turizm önemli bir gelir kaynağıdır.

Adalar arasında ulaşım deniz yoluyla sağlanır. 433 km’lik bir karayolu vardır ve % 85’i asfalt kaplıdır. Önemli limanları Nuku’olafa ve Vava’udur. Tongotapu’daki Faso’motu havaalanından milletlerarası seferler yapılmaktadır.