Alm. Dreh-, Drechsel-bank (f), Fr. Tour (m), İng. Lathe. Kesici ucu sâbit tutup, iş parçasını döndürerek, parçaların talaş kaldırma metoduyla işlenmesini temin eden tezgâh tipi. Kullanılışı çok eskidir. Günümüzdeki şekillerini 18. asırda almışlardır. Diğer tezgâh tiplerinden hemen hepsinin torna tezgâhlarından örnek alınarak yapılmış oldukları söylenebilir. Başlıca torna tipleri:
1. Paralel torna (Üniversal torna) tezgâhları,
2. Revolver torna tezgâhları,
3. Otomatik tornalar,
4. Kopya torna tezgâhları.
Paralel torna: Bunlara paralel sıfatı verilmesinin sebebi, kesici ucun esas hareketinin parça eksenine paralel olmasıdır. İşlenecek parça umûmiyetle iki punta arasında taşınır veya iş mili burnuna takılan bir aynaya bağlanır. İş parçası puntalar arasına bağlanarak bir fırdöndü yardımıyla döndürülebildiği gibi, kısa iş parçaları hâlinde iş mili burnuna takılan bir ayna üzerine de tespit edilebilir. Aynaların birkaç çeşidi vardır. Düz ayna, asimetrik parçaların bağlanmasına yarar. Üç çeneli aynalarda çeneler tek kumandayla hareket eder.ÊBaşka tip aynalar da mevcuttur. Bunlara ülkemizde Amerikan aynası adı verilir.
Revolver torna tezgâhları: Bunların paralel tornalardan farkı revolver, yâni dönebilir bir takım taşıyıcının mevcudiyetidir. Bu dönen takım taşıyıcı genellikle altı köşeli olup, her köşesi üzerine özel birer tespit tertibâtı yardımıyle ayrı görevleri olan takımlar takılabilir. Gâye; takımları döner kafa üzerinde hazır bulundurarak takım veya tezgâh değiştirme gibi verimli olmayan zamânı en aza indirmek, böylece işleme zamânını, dolayısıyle parça mâliyetini azaltmaktır. Ayrıca hazır bulunan birkaç taraflı ve karşılıklı kalem taşıyıcı yardımıyle iş parçasının çeşitli işleme kademelerini sırayla seri olarak yapmak mümkündür. Bu tezgâhlar gerek basit, gerekse karışık şekilli parçaların küçük orta ve hatta büyük seriler hâlinde işlenmesinde elverişlidirler.
Otomatik tornalar: Küçük iş parçalarının, bilhassa çubuk malzemeden hareketle kütle îmâlâtı için kullanılır. Bu tezgâhlarda parçanın tespiti takım değiştirilmesi gibi zaman kaybına sebep olan süreleri, el yerine otomatik tertibât kullanıldığından revolver tornalara göre daha kısadır. Ayrıca bir işçinin birkaç tezgâha aynı anda bakması mümkün olduğundan, işçi ücretinden de tasarruf edilmiş olur. Otomatik tornalarla pirinç, duralüminyum cinsinden hafif alaşımlar, yumuşak, orta, sert özel çelikler, otomat çelikleri işlenir. Yarı otomatik tornalar tam otomatik tornalardan daha farklı maksatlar için kullanılır. Elle tespit edilen parçaların işlenmesi için elverişlidir. Böylece bu tezgâhlar çubuk malzeme yerine çapları büyük ve karışık şekilli parçaların işlenmesine elverişlidir. Türleri oldukça fazladır.
Kopya torna tezgâhları: Bilhassa kalıpçılıkta yaygın kullanım alanı bulan bir torna çeşididir. İstenen gravür (oyuntu) sert plastik malzemeden yapılmış örnek form üzerinde referans kalem dolaşmak sûretiyle kalıp üzerindeki esas form elde edilir. İşleme 1 veya 2-3 ayarla bitirilir.
Bunların dışında düşey torna tezgâhları, ağır torna tezgâhları ve elektronik kumandalı ve yarı otomatik tezgâhlar seri îmâlât yapan fabrikalarda mevcuttur.
Bu sayfada yer alan bilgilerle ilgili sorularınızı sorabilir, eleştiri ve önerilerde bulunabilirsiniz. Yeni bilgiler ekleyerek sayfanın gelişmesine katkıda bulunabilirsiniz.