Alm. Trachom (n), Fr. Trachome (m), İng. Trachoma. Klamidya (chlamydia) denen, virüse benzer mikroplarla meydana gelen müzmin bulaşıcı göz hastalığı. Trahom yüzyıllardan beri bilinen bir hastalıktır. Müzmin ve bulaşıcı olan bu hastalıkta üst göz kapağı konjonktivası hücrelerinin anormal çoğalması neticesinde kabarcıklar meydana gelir. Hastalık âmili (chlamydia trachomatis) denen klamidya grubundan bir mikroptur. Trahomda görülen mikroskobik değişiklik epitel altında iltihap ve lenf dokusunun çoğaldığı kümelerdir. Gözde korneaya doğru kan damarları hücum eder, daha ileri devrede hücre ölümü ve nedbeleşme olur. Bu patolojik değişmeler üst göz kapağında ve korneanın üst yarısında meydana gelir. Umûmiyetle iki gözü birden tutar.

Belirtiler: Kuluçka dönemi 5-14 gün arasında değişir. Umûmiyetle 7 gündür. Göze bulaşan hastalık âmilinin miktarı hastalığın âni veya mutad olduğu şekilde sinsi başlamasına tesir eder. Hafif olan ve sinsi başlayan vak’alar daha ziyâde çocuklarda görülür. Bunlarda üst göz kapağında hafif bir düşüklük (ptozis) ve şişmeyle birlikte üst kapak konjonktivasında kabarcıklar husûle gelir. Bunları görmek için üst göz kapağı tersine çevrilir. Had şekil bilhassa büyüklerde ve nâdir olarak görülür. Konjonktivadan başlayan iltihap korneaya yayılarak gözün üst yarısında küçük kabarcıklar (granüller) meydana gelir. Ekseriya göz kapakları şişmiştir ve iltihâbî sümüksü bir akıntı vardır. Her iki şekilde de birkaç hafta sonra nedbe dokusunun teşekkülüyle hastalık müzmin (kronik) döneme geçerek aylar veya yıllarca sürebilir. Husûle gelen nedbeleşmeden dolayı göz kapaklarında şekil bozukluğu ve düşme meydana gelir. Konjonktiva ve korneada nedbeleşme görmeyi azaltır veya körlüğe sebep olur. Hastalığın dört devresi vardır.

1. Devre: Erken lenf dokusu çoğalması.

2. Devre: a) Belirgin trahom, b) Belirgin trahomun yerleşmesi.

3. Devre: Nedbe bırakan trahom.

4. Devre: İyileşmiş trahom.

Dördüncü devrede üst kapak içinde iltihapsız çizgi ve yıldız şeklinde konjonktival nedbeleşme mevcuttur. Bâzen gözyaşı faaliyeti bozulur.

Teşhisi: Konjonktiva kazıntıları mikroskop altında incelenir. Trahoma has inklüzyon cisimleri görülerek teşhis konur. Trahomda bağışıklık meydana gelmediğinden hastalığın nüksetmesi veya yeniden hastalığa yakalanmak mümkündür. Gözden göze parmaklar, havlu, mendil gibi eşyâ ve karasineklerle mekanik olarak taşınır. Bilhassa temizlik şartları iyi olmayan bölgelerde fazla görülür. İhbarı mecbûrî bir hastalıktır. Dünyâda bu hastalıktan muzdarip 300.000.000’dan fazla kişi olduğu bildirilmektedir. En sık görülen ârızaları konjonktiva nedbeleridir. Ayrıca gözyaşı bezlerinin ağızları tıkanır ve yardımcı gözyaşı bezlerinin kanalcıkları kapanabilir. Nedbeler, üst kapağın ters dönmesine de sebep olabilir. Kapak içeri kıvrılırsa kirpikler korneada ülser (yara) yapabilirler.

Tedâvi: 3-4 hafta süreyle 4 doza bölünmüş halde günde 1-1,5 gr tetrasiklin veya 3-4 hafta süreyle 4 doza bölünmüş olarak günde 1 gr eritromisin ağız yoluyla verilmek sûretiyle şikâyetler ve belirtiler düzelir. Tetrasiklin hâmile kadınlara ve yedi yaşın altındaki çocuklara verilmemelidir. Sulfonamidli, tetrasiklinli, eritromisinli ve rifamisinli pomat ve damlaları da hâricen 6 hafta süreyle günde 4 defâ kullanmalıdır. Genellikle tedâviye başlandıktan sonra 10-12 hafta geçmeden azamî tesir sağlanamaz. Tedâviden sonra üst kapak içinde kabarcıkların mevcudiyeti tedâvinin başarısızlığı olarak mütâlaa edilmelidir. İlerlemiş vak’alarda bakır tuzları, şolmagra yağı, küretaj gibi eskiden beri kullanılan metodlardan da faydalanılabilir.

Korunma: Temizlik şartlarının düzeltilmesiyle trahom yayılması önlenebilir. Havlu ve mendil gibi eşyâyı müşterek kullanan kimselere hastalık bulaşacağından bu husus halka izah edilmelidir. Mekanik bulaşmada rol alan kara sineklerle savaş lâzımdır. Hastalığın fazla bulunduğu bölgelerde kitle tedâvisi yapmak uygun olmaktadır.