Alm. Wasserpumpe (f); Kraft-, Motorspritze (f), Kompressor (m), Fr. Pompe (f); Compresseur (m), İng. Pump; Compressor. Sıvı veya gaz hâlinde bulunan sıvıyı bir yerden bir yere veya daha yükseğe nakletmek için kullanılan âlet. Çalışma şekline göre üç tip tulumba mevcuttur: 1) Pistonlu tulumbalar, 2) Döner tulumbalar, 3) Merkezkaçlı tulumbalar.

Pistonlu tulumbalar, muayyen debiler için arzu edilen bir basınçta kullanılabilirler. Sâdece emme tulumba veya emme basma tulumba şeklinde olabilir. Köylerde emme tulumba özellikle kuyulardaki suyu toprak seviyesine çıkarmak için kullanılır. Emme basma tulumba ise, suyu emme ve basma ile toprak seviyesinden daha yüksek seviyelere çıkarır.

Döner tulumbalar orta ve büyük debiler için kullanılırlar. Sıvıyı daha yüksek seviyelere rahatlıkla çıkarır. Pistonlu tulumbalardan daha iktisâdîdir. Kanatlı ve kapsüllü tipleri vardır. Kanatlılar hem sıvı hem de gazları nakletmede, kapsüllüler ise sâdece sıvıları nakletmede kullanılır. Gazlar için kullanılan döner tulumbalara kompresör adı verilir. (Bkz. Kompresör)

Merkezkaç tulumbalar düşük basınç ve büyük debiler için elverişlidir. Sarmal biçimde bir kap içinde yüksek hızla dönen bir veya birkaç tekerlekten meydana gelirler. Tekerleklerin üzerinde merkezkaç kuvveti etkisiyle sıvıyı çevreye karşı itecek şekilde profilleştirilmiş kanatçıklar mevcuttur. Sıvı ve gazlar için kullanılır. Gazlar için kullanılan merkezkaç tulumbalara vantilatör adı verilmektedir. (Bkz. Vantilatör)

Bir kapta bulunan gazı veya havayı emerek içinde vakum (boşluk) meydana getirmek için kullanılan tulumbalara da prömatik tulumba denir. Bu boşluk tam olmaz. Tulumbanın gücüne göre sıfıra limit olur. (Bkz. Pompa)

Eskiden yangınları söndürmek için pistonlu tulumba kullanılırdı. Bu tulumbaları yangın yerine ulaştıran ve yangının söndürülmesi işinde çalışan gençlere de tulumbacı denirdi. Yangın söndürmek için kurulmuş olan tulumba ve tulumbacılardan müteşekkil olan teşkilâta da tulumbacılık teşkilâtı adı verilirdi.