Alm. Türbine (f), Fr. Turbine (f), İng. Turbine. Akan bir akışkandan enerji alıp, bu enerjiyi bir milin dönme hareketine çeviren makina. Türbin mili (şaftı) başka bir makinaya doğrudan doğruya veya dişliler vâsıtasıyle bağlanırsa böyle bir makina faydalı işler yapmak üzere türbin tarafından harekete geçirilir.

Kullanıldıkları sıraya göre sınıflandırılan basit ve güçlü makinalardan meydana gelen türbinlerin üç ana çeşidi hidrolik veya su türbini, buhar türbini ve gaz türbinidir (Bkz. Gaz Türbini). Hidrolik türbin, yalnız hidroelektrik tesislerinde elektrik jeneratörünü tahrik ederek aydınlatma ve sanâyi için elektrik gücü üretimini sağlamak üzere kullanılır. Buhar türbini, esas olarak yine elektrik üretmek üzere elektrik jeneratörünü tahrik etmek için nükleer güç tesislerinde ve termik santrallarda kullanılır. (Bkz. Buhar Türbinleri)

Türbinin esas mekanik özelliği dönen bir eleman oluşudur. Buna rotor denir. Rotor bir şaft (mil) üzerine tespit edilmiştir. Çevresinde kanatlar, bıçaklar ve hazneler bulunmaktadır. Akan sıvı bunlara çarptığında, sıvının enerjisi rotora geçerek onun ve türbin şaftının dönmesini sağlamaktadır.

Çalışma prensipleri: Yukarıda bahsedilen üç tip türbinde çalışma prensibi olarak ya akışkanın etkisini veya tepkisini kullanmaktadırlar. Bu şekilde çalışma prensibi bakımından ikiye ayrılırlar:

Etkili türbinde, adından da anlaşılacağı gibi, türbin bir veya daha çok yüksek hızdaki rotorun kanatlarına çarpan yüksek hızlı akışkan jeti ile döndürülür. Jet hızı sebebiyle kullanılan enerji kinetik enerjidir. Bu çeşit türbinde, akışkan, herhangi bir anda sâdece kanatlardan bâzısı ile temas eder. Bu şekilde sıvı rotorun bütün kanatlarını doldurmadığından etkili türbinler, sâbit basınçlı türbinler olarak bilinir.

Tepkili türbinlerdeyse, sâbit yönlendirici kanatlarda basınç kısmen düştükten sonra, rotor kısmında basınç daha da düşer. Akışkan, türbinin bütün çevresini kaplayacak şekilde verildiğinden, aynı güçteki etkili türbinlere göre bu tiplerde rotor çapı daha küçüktür. Tepkili türlerinin sâdece bir kısım gücü, akışkanın hızından elde edilmektedir. Geri kalan güç ise rotorun ön ve arka kanatları arasındaki basınç farkından elde edilmektedir.

Türbinin dönen milinin gücü, birkaç şekilde kullanılabilmekteyse de, bunun en yaygın şekli milin doğrudan doğruya elektrik jeneratörüne bağlanmasıdır. Verilen frekanstaki bir alternatif akımın üretimi ve taşınması jeneratörün sâbit bir hızda dönmesini icâbettirdiğinden, yükteki değişmelere müsâde edecek ölçüde bir çeşit yönlendirme ve düzenleme faaliyetiyle teçhiz edilmelidir. Bu da türbine verilen akışkan miktarının kontrol edilmesiyle sağlanır.

Hidrolik türbin: Hidroelektrik tesisindeki, hidrolik türbine enerji, yüksek bir depodaki suyun daha düşük seviyedeki türbine düşürülmesiyle sağlanır. (Bkz. Hidroelektrik Enerji)