Alm. Türkis (m), Fr. Turquoise (f), İng. Turquoise. Parlak açık mavi renginden dolayı eskiden beri çok kıymet verilen yarı şeffaf veya şeffaf olmayan süs taşı. İsmi “Türk taşı” anlamına gelen Fransızca pierre turquois kelimelerinden gelmektedir. Çünkü taşın kaynağı Türk memleketlerine dayanır.

Turkuvaz özellikle sıcak iklimli bölgelerde, başlıca Ortadoğu, Batı Amerika ve Meksika’da bulunur. Değişik derecelerde kaliteleri vardır. Meselâ, gerek Batı Amerika’da gerekse İran’da bulunanlar soluk açık maviden, parlak koyu maviye kadar tonları olabilmektedir. Turkuvazın en güzelleri Nişapur ve İran’da bulunanlardır. Fakat bu çok güzel olanların kaynakları tükenmiş durumdadır.

Dünyâdaki üretimin çoğuBatı Amerika’da yapılmaktadır. Ancak bunların çok azı süs maksadıyla kullanılabilecek kalitededir. Turkuvaz, az miktarda bakır da bulunan, alüminyum fosfatın bir hidratıdır, Cu Al6 (PO4)4 (OH)8.4H2O. Rengi, az miktardaki bakırdan ileri gelmektedir. Daha düşük kaliteli mavimsi yeşil turkuvazlarda bir miktar demir vardır.

Turkuvaz mineralinin kristalleri triklinik yapıdadır. Kırılma indisleri 1,61-1,65; özgül ağırlıkları 2,3-2,8 ve sertlikleri de 5-6 değerleri arasındadır. Nişapur turkuvazları yoğunluklu ve serttir. Özgül ağırlıkları 2,75, sertlikleri de 6 civarındadır. Mısır turkuvazları bunlar kadar güzel renkli olmamakla berâber 2,8’e yakın bir yoğunluğa sâhiptir.

Orta kaliteden düşük kaliteye kadar olan turkuvazlar gözenekli olup, nem ve deri yağını çekerler. Ter, cilt yağı ve kozmetikler bunların rengini bozar.