Karadeniz'in güneydoğusuyla Hazar Denizi'nin güneybatısı arasındaki dağlık bölgede kurulmuş olan, Antik uygarlık. Asya kökenli Hurri kabileleri tarafından, M.Ö. 900 yılında Van Gölü çevresinde kurulan Urartu Devleti'nin başkenti Tuşpa kentiydi.

Ülkenin en geniş sınırları; kuzeydoğuda Ermenistan'a, güneydoğuda Urmiye Gölü'ne, kuzeybatıda Erzincan'a, güneybatıda da Malatya yöresi ve Toros Dağlarına kadar uzanıyordu. Buralarda askeri ve ekonomik amaçlı pek çok kent kurulmuştu (batıda Palu, kuzeyde Armavir Blur, Van bölgesinde Çavuştepe ve Fırat kıyısında Habibuşağı gibi).

M.Ö. 8. yüzyılın ortalarında Urartuların etki alanı Suriye'ye doğru genişlemeye başladı. Kral II. Sardur, bazı Geç Hitit beylikleriyle bir koalisyon kurup Asur egemenliğine karşı harekete geçti. Ancak Asurlular, M.Ö.743 tarihinde Adıyaman-Gölbaşı yöresinde Urartu-Geç Hitit ordularını yenerek Tuşpa'yı kuşatınca Urartu egemenliğine büyük bir darbe vuruldu. Aynı dönemde de kuzeyden göçebe Kimmerlerin saldırıları başladı. Bu nedenlerle Urartular M.Ö. 8. yüzyıl sonlarında Van Gölü yöresine çekilmek zorunda kaldılar. Asur İmparatorluğu'nun yıkılışından sonra Medler ve İskitler Urartu devletine son verdi (M.Ö. 612).

Savaşçı bir toplum olan Urartular; maden işletmeciliği, kaya oymacılığı, kabartma sanatı, insan ve hayvan resimleri gibi sanat alanlarında ileri bir düzeydeydi. Urartuların en önemli ekonomik etkinliği hayvancılıktı.