Salepgiller (Orchidaceae) familyasından bazı orkide türlerine ve bunların meyvelerinden çıkarılan hoş kokulu baharata verilen ad. Tropik bölgeler özgü olan bitkiyi Aztekler acı bir içecek yapımında kullanıyorlardı. Günümüzde tatlı yiyecek ve içeceklere koku verici olarak kullanılan vanilya ayrıca parfüm ve eczacılık sanayinde de kullanılır.

Ticari amaçlı kullanılanların başında Meksika vanilyası (Vanilla planifola) ve Tahiti vanilyası (Vanilla tahitentis) gelir. En önemli vanilya üreticileri Madagaskar, Komoro Adaları ve Reunion'dur. Bunları Meksika, Uganda ve Fransız Polinezyası ülkeleri izler.

Vanilya'nın bir gün kadar açık kalan çiçekleri doğada yalnızca Meksika'ya özgü bir arı aracılığıyla tozlaşır; bu nedenle vanilya üretilen ülkelerde çiçekler yapay olarak tozlaştırılır.