Alm. Varan. Fr. Varan, İng. Varan, monitor lizard. Familyası: Varangiller (Varanidae). Yaşadığı yerler: Afrika, Güney Asya ve Avustralya ormanlarında, su kenarlarında ve çöllük bölgelerde. Özellikleri: Uzun ve çataldilli, büyük kertenkeleler. Hepsi etçil olup, kuyrukları uzun, bacakları güçlüdür. 2-3 metre boyunda olanları vardır. Çeşitleri: 40 kadar türü mevcuttur. Nil varanı (Varanus niloticus), şeritli su varanı(V. salvator), Dev varan (V. komodoensis), Çöl varanı (V. griseus) iyi bilinen türlerdir.

Varangiller familyasından, büyük kertenkele cinsi. Uzun başlı ve boyunlu, kuvvetli ayaklı, uzun kuyruklu, çatal dilli, etçil sürüngenlerdir. Üzerleri küçük pullarla örtülü olup, dişleri çenelerinin iç kenarında dizilidir. Uzun çatallı dilleri bir kın içine çekilebilmekte, başlarının yarısı uzunluğunda dışarı uzanabilmektedir. Dillerini av ararken yılanlar gibi koku alma organı olarak kullanırlar. Ayrıca ince ve Uzun kuyrukları, diğer kertenkeleler gibi ne kopar ne de yenilenir. Gelişmiş güçlü bacaklarının her ayağında beşer parmak ve keskin kuvvetli tırnaklar bulunur. Hepsi etçil ve saldırgandır. Büyük varanlar oldukça iri memelileri de avlarlar. Yumurta da yerler özellikle timsah yumurtasına düşkündürler. Boyları 20-25 cm ile 3 metre arasında değişir. Güney yarıkürenin her tarafına yayılmışlardır. Özellikle Afrika, Güney Asya ve Avustralya ormanlarında yaşarlar. Bir kısmı ise çöl, su ve bataklık kenarlarında barınırlar. Tehlike karşısında suya dalar, iyi yüzer, koşabilirler kaçamadıkları zaman saldırganlara karşı üzerine sıçrayarak sağlam dişlerini ve sivri tırnaklarını etkili birer silah olarak kullanırlar.

Yumurta ile ürerler. Parşömen kadar ince kabuklu yumurtalarını toprakta kazdıkları çukurlara bırakırlar. En büyük düşmanları insandır. Doğu Hindistan gibi bâzı bölge insanları varanları avlayarak etlerini yerler.

40 kadar türleri bilinmektedir. Nil varanı (Varanus niloticus), Afrika’da su kenarlarında yaşar. Boyu 2 metreye yaklaşır. Bâzan termit yuvalarını bozarak içine yumurtalarını bırakırlar. Şeritli su varanı (V. salvator), Tayland ve Doğu Hindistan, arasındaki alanlarda akarsu yakınlarında yaşar. Uzunluğu 220 cm’yi aşar. Zamânının büyük bir bölümünü su içinde geçirir. Çöl varanı (V. griseus) Kuzey Afrika ve Güney batı Asya’nın yarı çöllük bölgelerinde yaşar. Boyu 130 cm kadardır. Çoğunlukla akşam serinliğinde avlanmaya çıkar. Küçük memelilerle beslenir. Kertenkele, yılan ve yumurta da yer, kuyruğunun desteğiyle bir metre kadar yükseğe kalkarak büyük bir hızla insanın ve binek hayvanlarının üzerine sıçrayarak ısırır. Araplar bundan çok çekinirler. Dev varan (V. komodoensis) Komodo Adasında yaşar. Komodo ejderi olarak da bilinir. Uzunluğu bâzan 3 metreyi aşar. Görünüşü timsaha benzer gündüzleri dolaşır. Geyik iriliğindeki hayvanları bile avlar. Ölü ve canlı avlarını yutarak yer. Kısa kuyruklu varan (V. brevicauda) Avustralya’da kayalık gölgelerdeki ağaçların tepesinde ve kayalıklar arasında yaşar. Boyu 20 cm olup, varanların en küçüğüdür.