Vecihi Hürkuş, İstanbul, Arnavutköy Akıntıburnu'ndaki yalıda 6 Ocak 1896'da doğdu. Babası İstanbullu bir aileden Gümrük Müfettişi Faham Bey, annesi Zeliha Niyir Hanım'dır. Üç yaşında iken babası ölmüş, çok genç yaşında dul kalan annesi, üç küçük çocukla birlikte kayınbiraderi, Harbiye'de eskrim ve resim hocası olan Şekür Bey'in yanına sığınmıştır. Üç kardeşin ortancası olan Vecihi çok canlı ve hareketli bir çocuktu. İlkokulu Bebek'te okudu. Üsküdar'da Füyuzati Osmaniye Rüştiyesi ve Üsküdar Paşakapısı İdadisi'nden sonra sanata olan ilgisiyle Tophane Sanat Okulu'na geçti. 1912'de Balkan Harbi'ne eniştesi Kurmay Albay Kemal Bey'in yanında gönüllü olarak katıldı. Balkan Harbi sonunda Beykoz Serviburun'daki esir kampına kumandan oldu. I. Dünya Savaşı'na girerken Bağdat cephesine makinist olarak gönderildi. Orada bir uçak kazasında yaralanarak İstanbul'a döndü. Yeşilköy'deki Tayyare Mektebi'ne girerek tayyareci oldu. I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı'nda tayyareci olarak görev yaptı. Kurtuluş Savaşı içinde Akşehir'de Jandarma Komutanı Ratip Bey'in kızı Hadiye Hanım'la evlendi. Gönül ve Sevim isimli iki kızı oldu. Sonraki yıllarda, İstanbul'da iken sevdiği, ancak Anadolu'ya geçtiği için ailesi tarafından kendisine verilmeyen İhsan Hanım'la evlendi ve Perran isimli bir kızı daha doğdu. Üçüncü kez 1950'de Hadiye Hanım'la yeniden evlendi.

Hayatının sonlarında çok sıkıntı çekti, uçamayacak duruma düşürülen uçaklarının sigorta giderleri ve bunların faizleri de borcuna eklendiğinden, vatana hizmeti dolayısıyla bağlanan çok yetersiz maaşına bile haciz kondu. Ankara'da anılarını yazdığı sıralarda beyin kanamasından komaya giren Vecihi Hürkuş, insanoğlunun Ay'a ayak basmak üzere uçtuğu gün olan 16 Temmuz 1969 tarihinde Gülhane Askeri Tıp Akademisi Hastanesi'nde hayata gözlerini yumdu.

ESERİ

Bir Tayyarecinin Anıları

- - - - - - - -

Farklı bir kaynaktan derlenen biyografisi:

6 Ocak 1896 tarihinde İstanbul'da doğdu. I. Dünya Savaşı'na katıldı. Yaralanınca İstanbul'a dönerek Yeşilköy'deki Tayyare Mektebi'ne girerek tayyareci oldu. 1931 yılında, kendi atölyesinde ürettiği uçakla Ankara'dan havalanarak küçük bir Türkiye turu yapmayı başardı.

Birinci Dünya savaşı sırasında pilot brövesi alarak 7. Tayyare Bölüğü'nde Ruslara karşı harekata katılan Vecihi Bey başarılı keşif ve bombardıman uçuşları yapmış ve bu arada girdiği bir hava muharebesinde bir Rus uçağını indirmiştir. Daha sonra Ruslara esir düşen Vecihi Bey kaçmayı başarmış ve yurda dönerek 1918 yılı yaz başında Yeşilköy'de konuşlanmış bulunan 9. Harp Tayyare Bölüğü'nde görev almıştır. Bu bölükte görevli iken bir av uçağı tasarımı yapan Vecihi Bey'in bu projesi Mondros ateşkes anlaşmasının imzalanması ile yarım kalmıştır. Kurtuluş Savaşı'na katılan Vecihi Bey, özellikle İnönü ve Sakarya savaşı sırasında çok başarılı keşif ve destek uçuşları yaptığı gibi bir Yunan uçağını da indirmiştir. Savaşın bitiminden sonra İzmir Seydiköy Hava Mektebinde uçak yapımı projesine devam etmiştir. 28 Ocak 1925'de burada "Vecihi K-VI"adını verdiği uçağını uçurmuştur. Daha sonra askeri havacılıktan ayrılarak uçak tasarımı ve yapımı çalışmalarına devam etmiş. Zor koşullarda eğitim yaparken bazı kurumların, örneğin tekel idaresi'nin ve iş bankası'nın reklamlarını yapmış, bazı vatansever yetkili kuruluşların da yardımları olmuştur.

Nuri Demirağ bey, bir tayyare yapımı için 5000 tl vermiş, böylece 1933'de adı Nuri Bey olan Vecihi K-XVI kabin uçağı yapılmıştır. 1930'lu yıllarda bir sivil havacılık okulu açmış, Hürkuş Havayollarını kurmuştur.

Türk Havacılık tarihinin en üretken ve girişimci kişilerinden olan Vecihi Hürkuş Ankara'da 16 Temmuz 1969 tarihinde Gülhane Askeri Tıp Akademisi Hastanesi'nde vefat etmiştir. VECİHİ HÜRKUŞ'UN İLKLERİ;

1. Kafkas Cephesi'nde ilk Türk Hava Zaferini kazandı (1917)

2. Çift motorlu tayyaresiyle uçtu. (1917, Ruslardan ganimet Caudron G-4 - Doğu Cephesi)

3. Ruslardan ele geçirilen Nieuport tayyaresine pervane imal etti (1918 İstanbul).

4. İstiklal Savaşında uçak kanatlarının tamiratı için jelâtin ile emait imal etti.

5. İstiklal Savaşında İzmir (Seydiköy) hava alanına ilk girdi ve hava alanını tek başına işgal etti. Bu savaşının son uçuşu olacaktı. İstiklal Savaşında her sınıf muharipler arasında üç defa TBMM takdirnamesi verilen tek kişi olarak İstiklal Madalyası kazandı.

6. Türk toprağı üzerine ilk yolcu seferi düzenledi (Haziran, 1923 Edirne - Caproni Breda - dokuz yolcu).

7. İlk Türk tayyaresini inşasını yaptı. (1924 İzmir - ilk uçuşu 25 Ocak, 1925'te gerçekleştirildi).

8. Sürat motorunun inşasını yaptı (1930 - Kadıköy - Vecihi X).

9. İlk sivil uçağının inşasını yaptı. (1930- Vecihi K-XIV Kadıköy/ İstanbul)

10. Türkiye'deki ilk sivil pilotaj okulu açtı. (1932 - Kadıköy - V.S.T.M. Vecihi Sivil Tayyare Mektebi)

11. İlk Türk deniz uçağı inşa etti. (1933 - Kadıköy İstanbul

12. İlk Türk kadın tayyare pilotu yetiştirdi (1933 -Bedriye Bacı (Gökmen).

13. Türk Kuşu'nun kuruluşu ilgili katkılarda bulunurken Türkiye'de ilk planör inşasını (US-4 ve PS-2) gerçekleştirdi. (1935-36 Ankara).

14. Yurtdışında Uçak Mühendisliği diploması kazanılan ilk Türk oldu (1939 - Almanya Weimar Üniversitesi).

15. Kamu olmayan havacılık süreli yayın çıkarttı (1948 -Kanatlılar Dergisi)

16. Yurt içi hatlarda yolcu ve kargo taşımacılık ilk özel havayolu şirketini kurdu. (1954-60 - Hürkuş Havayolları).

17. Türkiye'nin toprakaltı radyoaktif servetlerini tayyare ile tespit etti (M.T.A. 1961-67). 1916-67 yıllar arası Vecihi Hürkuş'ü toplam 102 ayrı modeli uçaklar kullandı ve hayatın 3,4 yıl, yani, yaklaşık 30.000 saat havalarda geçirmiştir)