Alm. Wiener Kongress (m), Fr. Congrès (m) de Vienne, İng. Vienna Congress. Napolyon’un kurduğu imparatorluğun çökmesiyle, Avrupa’nın yeni durumunu görüşmek üzere Viyana’da toplanan kongre. Napolyon İmparatorluğunun yıkılmasıyla Avrupa’nın siyâsî durumu altüst olmuş, birçok problem ortaya çıkmıştı. Ayrıca güçler dengesi de bozulmuştu. Bütün bu meseleleri bir çözüme bağlamak için, Viyana Kongresi toplandı. Kongre, Avrupa üzerinde söz sâhibi ve büyük çıkarları olan İngiltere, Avusturya, Rusya ve Prusya liderliğinde toplandı.

Temmuz 1814’te açılmasına karar verilen Viyana Kongresi, Ekim 1814 târihinde toplandı. Kongre başkanlığına Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Başbakanı Prens von Metternich seçildi. Kongre, çalışmalarını meselelerin çeşidine göre komisyonlar kurulmasıyla yürütmeye başladı. Her devlet kendi çıkarlarına uygun kararlar çıkmasını istediğinden görüşmeler uzadı. İngiltere, deniz ve ticâret üstünlüğünü sürdürmek, devletinin güvenliğini sağlamak için, Fransa ve Rusya’nın kuvvetlerini belirli seviyede tutmak gâyesindeydi; ayrıca, Belçika ve Hollanda’nın birleştirilmesini de istiyordu. Bâzı Alman prenslikleri üzerinde hâkimiyet tesis etmek de, başka bir gâyesiydi. Prusya; Ren bölgesiyle, Saksonya’nın tamamını ve önceden kaybettiği Lehistan topraklarını geri almak istiyordu. Bu gâyelerinden başka, Alman prenslikleri üzerinde de hâkimiyet kurma isteği vardı. Avusturya, İtalya ve Almanya üzerindeki hâkimiyetinin devam etmesini Fransa ve Rusya’nın büyümemesi için çeşitli tedbirler alınmasını istiyordu. Rusya’nın istekleriyse, İngiltere ve Avusturya’nın aleyhineydi. Rusya büyük paylar peşindeydi. İngiltere, Rusya’nın doğudaki yayılma politikasından oldukça rahatsız oluyordu. Ayrıca Rusya,Varşova Büyük Dükalığı’nı ve eski Lehistan’ı almak istiyordu.

Kongrede fikir ayrılıkları ve çıkar tartışmaları uzadığı, balolar tertiplenip eğlenceler düzenlendiği bir sırada, Napolyon, sürgünde bulunduğu Elbe Adasından 20 Mart 1815’te Fransa’ya dönerek tahta oturdu. Bu yeni gelişme karşısında kongre çalışmaları ciddîleşti ve nihâyet 9 Haziran 1815’te alınan kararlar Viyana Kongresi Kararları adı altında imzâlandı.

Bu kongrede alınan kararların mühim bâzı hükümlerine göre, Fransa’nın ele geçirmiş olduğu topraklar geri alınacak, İngiltere Malta’yı, İyonAdalarını, Hollanda’ya âit Cape Coloni’yi, SeylanAdasını, Güyan, Trinidat ve Honduras adalarını, Danimarka’dan Heligoland’ı aldı. Rusya, İsveç’ten aldığı Finlandiya’ya ve Osmanlı Devletinden aldığı Basarabya’ya yine sâhip olacaktı. Bunun yanında Varşova Büyük Dükalığı’nın büyük bir kısmına sâhip oluyordu. Avusturya, Doğu Galiçya, Venedik ve Lombardiya’ya; Prusya, daha önce Varşova Büyük Dükalığı’na verdiği Pojen bölgesiyle, Saksonya’nın ve Ren Nehrinin batı kıyılarından Vestefalya’nın bir kısmına sâhip oluyordu. Almanya’da, Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu devletlerinin birçoğu kaldırıldı. Ayrıca Napolyon’un kurduğu Ren Konfederasyonu da kaldırılarak, yerine otuz sekiz devletten müteşekkil Germen Konfederasyonu kuruldu. İtalya’da, Napoli’de eski Bourbon Hânedanı tahta geçecek ve Sicilyayı alacaktı. Bâzı dükalıkların başına, Avusturya hânedanlığından kişiler getirilecekti. Esir ticâreti kaldırılarak, tâkibi İngiltere’ye bırakıldı. Belçika ve Hollanda birleştirildi.

Viyana Kongresi kararlarıyla İngiltere, büyük bir deniz gücüne kavuştu. Birçok önemli adaları ele geçirdi. Belçika ve Hollanda’nın birleşmesiyle Britanya Adaları ile Avrupa arasında tampon bir bölge meydana gelmiş oluyordu. Rusya, elde ettiği topraklar sâyesinde Avrupa’da etkili bir hâle geldi. Bu durum, bilhassa Avusturya ile İngiltere’yi düşündürdüğü gibi bu devletin yayılma ve güçlenmesi, Osmanlı Devleti için de, tehlikeli bir hâl arz ediyordu. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Kuzey İtalya’ya, Galiçya ve Doğu Avrupa’ya doğru yayılarak devletlerarası siyâsette ön plâna geçti. Prusya, aldığı topraklarla büyük bir krallık hâline geldi. Alman devletleri üzerinde hâkimiyeti arttı.

Bu kararların alınmasında büyük devletler, kendi çıkarlarını düşündüler. Hudutların tespitinde millet, din, dil gibi önemli unsurlar düşünülmedi. Ayrıca bir Napolyon hâdisesi, demokrasi, milliyetçilik vs. gibi, o zamanın düşünceleri de göz önüne alınmadı. Büyük devletlerin yegâne gâyeleri başka milletleri sömürmekti.

Bu antlaşma bâzı değişikliklerle, Birinci Dünyâ Savaşının neticelenmesine kadar devam etti.