Alm. Volleyball (m), Fr. Voley, volleyball (m), İng. Volley-ball. Meşin bir topun iki direk arasına gerilmiş olan ağ üzerinden vurulup aşırılarak, karşılıklı oynanan bir takım oyunu. Voleybol ilk defâ 19. yüzyıl sonlarında Amerika’da oynanmıştır. Yurdumuzda ise 1919’da Amerikalılar tarafından gemi takımlarının aralarında yaptıkları maçlar vâsıtasıyla tanıtıldı. İlk defâ bir okul sporu olarak İstanbul okullarında oynanmaya başlandı. 1948 yılında ise Türkiye Birinciliği ile Türkiye çapında oynanan bir spor kolu hâline geldi.Voleybol sporu yurdumuzda Voleybol Federasyonu denetiminde faaliyetlerini sürdürmektedir.

Voleybol 1964’ten beri Olimpiyat spor oyunları içerisinde yer almaktadır. Milletlerarası Voleybol karşılaşmaları 1947’deParis’te kurulan Milletlerarası Voleybol Federasyonu (FIVB) tarafından yönetilmektedir. Bu federasyona üye olan ülke sayısı 145’tir. FIVB yönetim merkezi İsviçre’nin Lozan şehrindedir.

Voleybol takımı altı oyuncudan meydana gelir. Voleybol sahası 18 m uzunluğunda, 9 m genişliğindedir. Saha tam ortadan iki direk arasına gerilmiş bir ağ ile bölünmüştür. Erkekler için ağın yüksekliği 2,43 m, bayanlar için ise 2,24 metredir. Her iki yarı alanın sağ taraflarında 3 m genişliğinde bir servis atma koridoru bulunur. Deri kaplı olan voleybol topunun çapı 16.5 cm civârında, ağırlığı ise 196-280 gr arasındadır. Sahayı çevreleyen çizgiler 5 cm kalınlığındadır. Sahanın ortasında bulunan ağın alt kenarının yerden yüksekliği 1 m, genişliği 9,5 metredir. Ağ yan çizgilerden en az 50 cm dışta bulunan direklere bağlanır. Ağın oyun sahası dışındaki kısmına 1 metresi ağa bağlı, 80 cm’si ağın üstünde olmak üzere iki renkli bir anten bağlanır. Voleybol resmî müsâbakalarda sâdece zemini tahta veya sentetik bir maddeyle kaplı olan sahalarda oynanır.

Voleybolda sporcuların gâyesi, topu filenin üzerinden, kâidelere uygun olarak rakip alana göndermek ve orada yere değmesini sağlamaktır. Top servis bölgesinde bulunan sağ arka oyuncunun, servis atışı ile oyuna sokulur. Servis atışında, top tek elle vurulmalı ve filenin üzerinden ağa değdirmeden rakip alana gönderilmelidir. Modern voleybolda çok tutulan servis atışlarının birisi “Flooting” veya “Japon Servisi” olarak bilinen servistir. Çok sert olmayan bu servisler, havada yön değiştirmesi ve beklenmeden önce âni düşmesiyle, topu karşılayan takımın oyuncularını zor durumlara düşürmesidir. Topa takımda en fazla üç kere vurulabilir. Bir oyuncu topa iki kere arka arkaya vuramaz. Takım sahaya, sağ ileri, orta ileri, sol ileri, sağ geri, orta geri, sol geri olacak şekilde yayılır. Oyuncular hep servis değişiminde yerlerini değiştirerek saat dönüşü yaparlar. En az iki farkla 15 sayıya ulaşan takım o seti kazanır. 14-14, 15-15 gibi berâberliklerde 2 sayılık farkı elde eden takım tarafından alınır.

Günümüzde voleybol, futboldan sonra çoğunlukta amatör olarak yapılan en yaygın spor kolu hâline gelmiştir. İnsanların boş zamanlarında, paydos saatlerinde oynayacakları spor oyunları arasında voleybol (geniş bir yer kaplamayan sahasıyla) tercih edilen bir spor dalıdır. Ülkemize 1919 yılında giren Voleybol sporu 1936 yılına kadar amatör olarak yapıldı. 1936’da ilk Voleybol Federasyonu, Spor Oyunları Federasyonuna bağlı olarak kuruldu. 1958 yılında bağımsız Voleybol Federasyonu kuruldu. Bu târihlerden sonra millî voleybol takımı kuruldu. Millî voleybol takımımızın milletlerarası karşılaşmalarda aldığı en iyi dereceler, 1975 Akdeniz Oyunlarında ve 1984 Balkan Voleybol Şampiyonasında üçüncülük oldu.

Voleybol Dünya Şampiyonaları

Erkekler Bayanlar

1949 SSCB 1952 SSCB

1952 SSCB 1956 SSCB

1956 Çekoslovakya 1960 SSCB

1960 SSCB 1962 Japonya

1962 SSCB 1967 Japonya

1966 Çekoslovakya 1970 SSCB

1970 ADC 1974 Japonya

1974 Polonya 1978 Küba

1978 SSCB 1982 Çin

1982 SSCB 1986 Çin

1986 ABD 1990 SSCB

1990 İtalya 1990 SSCB

1992 Brezilya 1992 Küba

Voleybol Dünya Kupasını Kazananlar

Erkekler Bayanlar

1965 SSCB 1973 SSCB

1969 ADC 1977 Japonya

1977 SSCB 1981 Çin

1981 SSCB 1985 Çin

1985 ABD 1989 Küba

1989 Küba

Voleybol Olimpiyat Oyunları Şampiyonları

Erkekler Bayanlar

1964 SSCB 1964 Japonya

1968 SSCB 1968 SSCB

1972 SSCB 1972 SSCB

1976 Polonya 1976 Japonya

1980 SSCB 1980 SSCB

1984 ABD 1984 Çin

1988 ABD 1988 SSCB

1992 Brezilya 1992 Küba

Deplasmanlı Türkiye Voleybol Ligi Şampiyonları

Erkekler

1971 (Kuruluş) Galatasaray

1972 Eczacıbaşı

1973 İETT

1974 İETT

1975 Muhafız Gücü

1976 Eczacıbaşı

1977 B. D. Boronkay

1978 Eczacıbaşı

1979 Eczacıbaşı

1980 Eczacıbaşı

1981 Eczacıbaşı

1982 Eczacıbaşı

1983 Eczacıbaşı

1984 Eczacıbaşı

1985 Eczacıbaşı

1986 Eczacıbaşı

1987 Galatasaray

1988 Galatasaray

1989 Galatasaray

1990 Eczacıbaşı

1991 Eczacıbaşı

1992 Eczacıbaşı

1993 Halk Bank

Bayanlar

1955 İÜSBK

1956 F. Bahçe

1957 F. Bahçe

1958 F. Bahçe

1959 F. Bahçe

1960 F. Bahçe

1961 Galatasaray

1962 Galatasaray

1963 Galatasaray

1964 Galatasaray

1965 Beşiktaş

1966 Galatasaray

1967 Rasim Paşa

1968 F. Bahçe

1969 F. Bahçe

1970 Kolej

1971 G. Birliği

1972 F. Bahçe

1973 Eczacıbaşı

1974 Eczacıbaşı

1975 Eczacıbaşı

1976 Eczacıbaşı

1977 Eczacıbaşı

1978 Eczacıbaşı

1979 Eczacıbaşı

1980 Eczacıbaşı

1981 Eczacıbaşı

1982 Eczacıbaşı

1983 Eczacıbaşı

1984 Eczacıbaşı

1985 Eczacıbaşı

1986 Eczacıbaşı

1987 Eczacıbaşı

1988 Emlak Bankası

1989 Emlak Bankası

1990 Emlak Bankası

1991 Emlak Bankası

1992 Vakıf Bank

1993 Güneş Sigorta