Fransız şâir ve edibi. Asıl ismi François-Marie Arouet’tir. 1694’te Paris’te doğdu. Öğrenimini, Cizvit papazlarının idâre ettiği Louis-le-Grand Kolejinde yaptı. Babasının arzusu üzerine hukuk öğrenimi gördü.

Kolej’de papazlar onun özel kâbiliyetini görünce dindar olarak yetiştirmek istedilerse de, bu, Voltaire üzerinde tam aksi bir tesir gösterdi. Hıristiyanlığı reddettiği gibiİslâm düşmanı da oldu. 1741’de yazdığı Mahomet isimli kitabında Resûlullah’ın hazret-i Zeyneb vâlidemizi nikâh etmesini, tiyatro olarak yazdı. Bu kitabında çok iftiralar etmiştir. Bu yüzden, düşmanı olan Papa’dan tebrik mektubu aldı. İkinci Abdülhamîd Han, bu tiyatronun Avrupa’da oynatılmasına, gerekli tepkiyi göstererek mâni oldu.

Genç yaşta gelişen edebiyat kâbiliyeti, onu bu alanda çalışmaya itti. Paris’in aydınlar çevresine giren Voltaire, kısa zamanda hiciv yazarı olarak tanındı. Sert fikirlerinden dolayı yazıları sansür edildi ve 1717’de altı ay Bastille Hapishânesinde yattı. Hapishâneden çıktıktan bir yıl sonra ilk trajedisi “Oedipe”, Paris’te sahneye konulmuş ve geniş ilgiyle karşılanmıştır. Bu başarısı üzerine Voltaire, tiyatro alanındaki çalışmalarına önem verdi. Voltaire, kendisini Homeros ve Virilius ile aynı seviyeye yükselten La Henriade (1724) isimli millî destanı yayınladı. Birkaç yıl sonra ikinci defâ Bastille Hapishânesine atıldı. Çıktıktan hemen sonra Fransa’yı terk etti. Önce İngiltere’ye gitti. Burada Newton’un fizik ve matematik; John Lacke’in felsefe ve politika üzerine eserlerini inceledi. Fransa’ya döndükten sonra İngiltere’nin siyâsî ve sosyal kurumları üzerinde intibalarını Lettres Sur les Anglais isimli kitabında yazdı. Dînî ve siyâsî açıdan bu eserin yasak edilmesi üzerine Voltaire, Lorrain’e kaçtı. Prusya Kralı Büyük Frederik’in dâveti üzerine Potsdam’a gitti. Ondördüncü Lui Çağı ismindeki eserini orada tamamladı. Fakat kralı ve sarayını sert şekilde hicvedince, oradan da kovuldu. Buradan İsviçre’ye geçti.Cenevre’de bir çiftlik alarak oraya yerleşti. Hayâtının son yıllarını geçirdiği bu çiftlikten, bir ara, birkaç gün için gittiği Paris’te hastalandı ve orada 1778’de öldü.

Çok ileri, dîne karşı amansız düşman, ihtilâlci fikirlerin babası olan Voltaire, yalnız Fransa’nın değil, bütün dünyânın en karakteristik filozof yazarlarındandır. Fransız İhtilâlini hazırlayan düşüncelerden önemli bir kısmı ona âittir. Avrupa’da insan haklarının en belirli esaslarından bir kısmı onun eserleriyle dile gelmiştir. Voltaire bir fikir adamı olarak kalmamış, kendine has, tasavvur ettiği yeni bir dünyâ görüşü için yılmadan hayâtı boyunca savaşmıştır.

Bütün tasavvurların dış hislerden ileri geldiğini savunmuştur. Metafizik fikir ve düşünceleri bu açıdan incelemiştir.

Lacke’in cevherin bilinmezliği teorisinden ayrılarak, düşünen cevher ve yer kaplayan cevherin birbirine bağlı olduğunu savundu. Bununla birlikte Voltaire, ruh ve beden birliğini inkâr etti. Varlıkların maddî ve rûhî niteliklerini ayırdığından materyalizmin dışında kalmaktadır.

Eserleri:

Oedipe (1718), La Henriade (1724), Brutus (1730), Zaire (1732), Alzire (1736), Lettres Sur les Anglais (1734), Histoire de Charles XII. (1741), Mérope (1743), Essai Sur les Moeurs et L’esprit des Nations (Milletlerin Örfleri ve Rûhu Üzerine Deneme, 1756), Candide (1758), Dictionnaire Philosophique (Felsefe Sözlüğü, 1764).