(1897-1965) İrlanda asıllı bir İngiliz vatandaşı olarak, babasının görev nedeniyle bulunduğu Paris’te doğdu. On yaşında öksüz kalınca yaşamını İngiltere’de amcalarından birinin gözetiminde sürdürdü. Londra’nın ünlü St Thomas Hastanesi’nin tıp okulundan mezun oldu. Aynı hastanede stajyer doktor olarak görev yaparken Lambeth semtinin varoşlarından gelen hastaların tedavilerini yansıttığı, 1897’de yayımlanan ilk romanı ‘Liza of Lambeth’in getirdiği başarı tıp mesleğini sonlandırıp yaşamını yazar olarak sürdürmeye yöneltti onu. Bu ilk başarısını izleyen on yıl boyunca yazdığı roman, oyun ve öyküler dikkat çekmedi. 1915’de yayımlanan ‘Of Human Bondage’ isimli romanı romancı kişiliğini pekiştirdi. 1917 yılında birçok kez tekrarlayacağı Pasifik ve Uzak Doğu yolculuklarının ilkine çıktı. Bağımlısı olduğu bu yolculuklar başta, kendisi gibi büyülü diyarların sevdalısı olan Fransız ressam Paul Gaugin’in yaşamından esinlendiği ‘The Moon and Sixpence’ isimli romanı olmak üzere çok sayıda öykünün dokusunu oluşturdu. Bu öykülerinde sömürgelerde görev yapan Avrupalı memurların, keyfince yolculuk yapan serseri gezginlerin ve denizcilerin bu uzak diyarlardaki yalnızlıkları, yerlilerle olan dramatik ilişkileri ve bulundukları ekzotik yerlerle sıla özlemi arasında asılı kalan psikolojik durumlarını işledi. Birinci Dünya Savaşı sırasında Avrupa’da İngiliz Hükümetinin emrinde gizli ajan olarak görev yaptı. Bu döneme ait gözlem ve deneyimlerine dayalı olarak yazdığı casusluk öykülerini ‘Ashenden’ isimli öykü kitabında topladı. Arkadaşı olan yazar Ian Fleming James Bond serüvenlerini yazarken anılan kitaptan etkilendiği belirtmişti.

Maugham 1927 yılında Fransız Rivierası’na yerleşti. Cap Ferat kasabasında satın aldığı Villa Mauresque isimli konutunda keyfince yaşayarak, zamanın seçkinlerine partiler vererek, yazarak ve yolculuklara çıkarak geçirdi günlerini. İkinci Dünya Savaşı yıllarını Amerika’da geçirdi. Hollywood’da tanınan bir kişi oldu. Ünlü uzun öyküsü ‘Rain’ (Yağmur) üç kez filme çekildi. Öykünün kadın kahramanı Miss Sadie Thompson üç ünlü Hollywood yıldızının kişiliğinde beyaz perdeye yansıdı, sırayla, Gloria Swanson, Joan Crawford ve Rita Hayworth. Yazar savaştan sonra Fransa’daki villasına döndü ve 91 yaşında ölümüne dek burada yaşadı, yolculuklarını sürdürerek.

Eleştirmenler Maugham’ın ürün verdiği yazın türlerinden roman, oyun ve kısa öyküden hangisinin öne çıktığı konusunda kararsız kalmaktadır. Bugün rahatlıkla modern klasikler arasına koyabileceğimiz yazarımız yazın yaşamı boyunca 20 roman, 24 oyun, 13 kısa öykü seçkisi, 4 yolculuk anıları ve 11 deneme-anı kitabı yayımlamıştır. Oyunları günümüzde pek sahnelenmemekle birlikte zamanında, örneğin 1908’de Londra’da aynı tiyatro sezonunda dört oyununun sahnelendiği bilinmektedir. İlgi çeken romanları arasında yukarıda değindiklerimize ek olarak ‘Cakes and Ale’, ‘Razor’s Edge’ ve ‘Painted Veil’ sayılabilir. Son ikisi aynı isimlerle beyaz perdeye yansıtılmıştır.

Yazan: Haluk Erdemol