NEMLİLİK VE YAĞIŞ

Atmosfer bileşiminde bulunan su buharı, hacim olarak hiç bir zaman havanın % 4'ünü aşmaz ama iklim şartları bakımından çok önemli rol oynar. Bu su buharı atmosferde sıcaklığın tutulmasını sağlar, hem de yoğunlaşarak bulutları oluşturur ve yoğuşmanın ilerlemesi ile de yağışlara sebep olur.

YAĞIŞLAR

Havadaki su buharının yoğuşmasiyle meydana gelen su damlacıklarının çapı, bulutları meydana getiren damlacıkların çapından daha fazla büyürse, başka bir deyimle, bu su damlacıklarının çapı milimetrenin en az 1/10 unu aşarsa, bu taktirde su damlacıkları bulutlarda olduğu gibi havada asılı kalamazlar, yerçekiminin tesiriyle düşerler ve yağmuru meydana getirirler. Yağmura sebep olan su damlacıklarının çapları çoğunlukla 1-5 mm arasındadır ve su damlacıklarının çaplarının büyümeleri, aslında bulutların ince taneciklerinin birbirleriyle birleşmeleri sonucudur.

Bilindiği gibi yağmurun yağabilmesi için havanın su buharı ile doymuş hale gelmesi ilk şarttır. Ancak doyma noktasına erişmek, yağmur için tek başına yeterli değildir. Bunun yanında yoğuşmanın olması; yoğuşmanın meydana gelebilmesi için de, havada, yoğuşmayı kolaylaştıracak toz, iyon ve sodyum klorür gibi bir takım yoğuşma çekirdeklerinin bulunması gerekir. Suni yağmur meydana getirmek için havaya iyon yahut sodyum klorür verilmesi, havada bir yoğuşma çekirdeği meydana getirmek ve böylece, yoğuşmayı hızlandırmak gayesiyledir. Yine büyük şehirlerin üzerinde sık sık sislerin teşekkülü bu şehirlerden havaya yayılan iyon ve tozlar yüzündendir.

Yağmur miktarı, toprak yüzeyine düşen suyun, buharlaşmaya ve toprağa sızmaya uğramadan, meydana getireceği yükseklik ile tayin olunur. Buharlaşma ve sızmaya engel olmak için de yağmur plüvyometre denen aletlerle ölçülür. Plüviyometrede yağmurun yüksekliği milimetre yahut santimetre ile ifade edilir, 1 m² yüzey üzerinde 1 mm yüksekliğindeki yağış, 1 cm² ye düşen 1 kg yağışa eşittir. Bu bakımdan yağmur ya mm cinsinden yada cm² ye kilo kg cinsinden ifade edilir. Havadaki su damlacıkları her zaman yağmur halinde değil, bazen yahut çiğ şeklinde de düşerler. Bu sebepten yağmur, kar, çiğ gibi bütün bu yağış şekillerini ifade için, yağmurdan başka terim olan yağış kullanılır.

Az miktarda yağan fakat uzun süre devam eden yağmura çisenti yahut normal yağmur, buna karşılık kısa sürede düşen bol miktardaki yağmurlara sağanak denir. Birkaç dakikadan yarım saate kadar olan şiddetli yağmurlar asıl sağanaklarıteşkil ederler. Sağanaklar, yağmur süresinin saat ve dakikasına kadar tespiti ile mümkündür. Bu imkanın olmadığı yerlerde sağanak yağışları için, 24 saat içindeki en yüksek yağış miktarı ölçü olarak alınır.