Yalım Erez

İşadamı. Sanayi eski bakanı ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) eski başkanı. Haznedar Tuğla başkan vekili.

1944'te Van'da canlı hayvan ihracatçılığı yapan İhsan Erez'in ilk oğlu. Erez ailesi 1951'de İstanbul'a göçtü. İstanbul'daki ilk yıllarında, Van'da başlattıkları canlı hayvan ihracatını sürdürdüler. Müteahhitlik yıllarının ardından 1952'de sanayicilik macerası başladı... Merter'de ateş tuğlası üreten Haznedar Tuğla fabrikası satılıyordu. Baba Erez üretime 1927'de başlayan bu fabrikayı satın aldı. Önce inşaat sonra ateş tuğlası üretimine geçti.

Yalım Erez İstanbul Üniversitesi Kimya Mühendisliği Fakültesi'ne girdi. Öğrenci olaylarının en yoğun olduğu yıllarda öğrenci cemiyeti başkanlığı yaptı. Bir gün arkadaşları ondan izinsiz boykot yapınca, önce okula gelip boykotu kırdı, ardından da öğrenimine son vererek babasının fabrikasında iş hayatını tercih etti. Erez, 1999 yılında Star Gazetesi'nde yayımlanan röportajında Jale Özgentürk'e o yılları anlatırken "Radikal olmadım hiçbir zaman. Sağ-sol ayrımı yapmadım. Doğrulardan yana oldum" diyor.

160 çalışanlı Haznedar Tuğla'yı, kardeşi Zekai Erez'le birlikte yürütüyor. "Dünyanın hiçbir ülkesinde üretim yapmak isteyene bu kadar zorluk çıkarılmaz" diye yakınmasına karşın sanayiciliği, üretmeyi, başarının karşılığını hemen almayı çok seviyor.

1978'de İTO yönetim kurulu üyesi olan baba Erez'den bu görevi devraldı. 1982'de başkanvekili, 1988'de de başkan oldu. Siyasete giden yolun taşlarını bu örgütlerden döşedi... Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nde 1990-95 arasında başkanlık yaptı. Bu süre içinde Türkiye'yi bir baştan bir başa dolaştı. 1995'te DYP'den Muğla milletvekili oldu. 53-54-55'inci hükümetlerde sanayi bakanlığı yaptı. Siyasete geçince görevlerini oğlu Salih ve kardeşi Zekai Erez'e devretti.

Anayol, Refahyol, Anasol... Bu hükümetlerin hepsinde hem kurucu oldu hem 'dağıtıcı'. Siyaset sahnesinde kısa bir dönem de olsa etkin rol oynadı. Basına verdiği demeçte DYP Lideri Tansu Çiller'i politikaya kazandırdığını söyledi. Çiller'in A takımında yer aldı. Kimine göre değişimin, kimine göre de siyasetteki bozulmanın sembolüydü...

Aralık 1998'de ise kısa süreli siyasi yaşamının en önemli sorumluluğunu üstlendi. Hükümeti kurmakla görevlendirildi. Ancak başbakanlığın kapısından döndü. Sonra da kendi nitelemesiyle "politikaya" kısa bir süre için ara verdi." İş yaşamına döndü.

Evli, üç çocuk babası.

HAKKINDA YAZILANLAR

Büyük Kulüp Üyesi

Para, 10-12-95

(. . . . ) Kamuoyunda, Hükümetler kurup hükümetler düşüren patronlar kulübü' olarak bilenen ve merkezi Istanbul'da olan Cercled'Orient (Büyük Kulüp), Başbakan Necmettin Erbakan'ın RP-DYP koalisyon hükümetine de bakan olarak üç üye verdi: Nafiz Kurt, Mehmet Ağar ve Yalım Erez. Cercled'Orient, (Tansu Çiller'in) bundan önceki koalisyon hükümetlerinde Cercle d' Orient'nçi ve DYP'li sözkonusu üç bakan Erez, Ağar ve Kurt, hükümet protokolü çerçevesinde icraatları yakından takip edecek, dış dünyaya güvence teşkil edecek. (. . . )

Yalım Erez

Gülçin Telci

Hürriyet 19 Ağustos 1995

Saha kenarında durup, ortasında oynamış kadar etkili olabilecek düzeyde akıllı. . . Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin (TOBB) siyasete karışmasının Anayasaya aykırı olduğunu hatırlatanlara, "Tobb Başkanı olarak değil, vatandaş Yalım Erez olarak hareket ediyorum" diyecek kadar cüretkar.

·Bakanlara ayağa kalkmadan, "Sen şöyle otur, sen öbür tarafa geç" diyecek kadar güçlü bir kişi. . . Oyunu kendi kuralına göre oynamayı seven ve kendi kuralını "gücünü güçlendir" şeklinde izah eden Erez, Başbakanlık koltuğuna taşıdığı Tansu Çiller'e "Erkek kardeş eksikliğimi giderdim" dedirtecek sevgisini kazanmış. . . Tabi aynı şekilde Yalım Erez de, Çiller için, "Kızkardeş eksiğimi giderdim" diyerek sevgisini ve bağlılığını sergiliyor. . .

·Yakın çevresinin "Sen Başbakan olacak adamsın" dediği Yalım Erez, kendisi milletvekili seçilemeyince, bir dönem Bedrettin Dalan'a, daha sonra da hem İstanbul Ticaret Odası'nda, hem de TOBB'da kendisine danışmanlık yapan Tansu Hanım'ın seçilmesi için büyük destek verdi.

·

* Her an için politikaya tekrar atılmayı düşünen Erez'in dost çevresine göre beklentisi şöyle: "Kızkardeşi, Yani Tansu Hanım Çankaya'ya çıkacak. Çıkarken de elini Yalım Erez'e uzatıp, onu Başbakan yapacak. . . "

Yalım Bey, Anayasa değişikliği ile milletvekili koltuk sayısının artmasına en çok sevinenler arasında. . . Geçen seçimlerde kapıdan döndü, belli ki bu kez bacadan girmeyi deneyecek!. .

* Azarları ile ünlü

Yalım Erez, son yıllarda iş dünyasına yönelik "azarlamalarıyla" da dikkati çekti.

Sakıp Sabancı'ya, "Klinik vaka" dedi.

Ege Sanayi Odası Başkanı (EBSO) Selim Yaşar'a "mülayim" demeyi uygun gördü.

Türkiye'nin notunu düşüren, sonra da artırmayan Standard and Poor's temsilcileri, TOBB'u ziyaretlerinde yine Yalım Bey'Den iyi bir azar işitti. . . "Türkiye iç borçlarını aksatmadan öder mi?" sorusunu sorduklarına bin pişman ayrıldılar Erez'in yanından. . . Erez onlara, "İç borç ödemelerimiz sizi niye ilgilendiriyor. Bu soruyu nasıl sorarsınız" diye çıkıştı. . .

* Rahmi Koç ise, Erez'in değişik bir uygulamasıyla karşılaştı. Erez, bu uygulamasıyla Koç'a bir anlamda TÜSIAD Yüksek İstişare Başkanı'yken hükümete yönelik sert eleştirilerinin bedelini ödetmiş oldu.

Rahmi Koç, kendisinin Milletlerarası Ticaret Odası Başkanlık koltuğuna oturması şerefine verilen ve TOBB'un ev sahibi olduğu yemekte boş masalara konuşmak zorunda kaldı. Oysa Koç'un çabası ile kuruluşunun 75. yılında Milletlerarası Ticaret Odası'nda başkanlık bayrağı Türkiye'ye geçmişti. . .

* Bülent Eczacıbaşı'nın başkanlığı döneminde üyesi olduğu derneğe karşı sert çıkışları yüzünden TÜSIAD'ın Haysiyet Divanı'ndan "uyarı alan ilk üye" olma şerefine de kavuştu Yalım Erez. . . Bu uyarıdan sonra, istifasının isteneceğini önceden öğrenip, hemen kendisi istifa etti TÜSIAD'dan. . .

·Zamanın TÜSIAD Başkanı Halis Komili'ye ise, "Şov yapma, ben daha iyisini yaparım" diyerek, iyi bir "showman" olduğunu vurguladı.

* Görevini uzattı

Prof. Doğu Ergil'e hazırlattığı Güneydoğu Raporu'nun kamuoyunda büyük yankı uyandırması üzerine, TOBB'a bağlı odalardan çatlak sesler yükselmeye başladı. Ama Erez için bu sesler o kadar önemli değildi. . . Çünkü, TOBB ve diğer oda seçimlerini çıkarttırdığı bir kararname ile bir yıl erteletmişti. . . ANAP, bu olayın Anayasa'ya aykırı olduğunu savunup, dava açmıştı, ama Türkiye'deki mahkemelerin hali belliydi. . .

Oda seçimlerinin bir yıl ertelenmesi, "Yalım Bey gelecek genel seçimlerde yine milletvekilliğine aday olacak. İşini sağlama alıp, zamanını bir de TOBB seçimlerine harcamak istemedi herhalde" yorumlarına da yol açtı. . .

* Yalım Bey, Güneydoğu raporu öncesi, TOBB'un etkin olduğu bir başka örgüte, İktisadi Kalkınma Vakfı'na bir rapor hazırlattı. Bu rapor, pek suya sabuna dokunmayan, sanki nabız yoklayan bir havadaydı.

* Yalım Erez, daha sonra basına yolladığı bir mektupla, Güneydoğu sorununun çözümü için, "Korsika Modeli"ni önerdi.

Manzara

Taha Kıvanç

Zaman 15 Ağustos 1995

Türkiye'de birçok liderin neredeyse müşterek burcu olan Akrep, Yalım Erez'in de burcu olarak karşımıza çıkıyor.

Erez, bir dergideki söyleşide şöyle diyor:

* "Ne zaman bir dernek, birlik, kulüp gibi yere gitsem, bir süre sonra lider olurum. Liderlik benim hamurumda var. Ancak, hayatımın hiçbir döneminde hiçbir yere, hiçbir kimsenin desteğiyle gelmedim. Liderliğe hep kendim öğrenerek, kendi çalışma ve gayretimle sahip oldum. "

İlkokulda sınıf mümesilliği ile başlayan liderlik onu şimdilik TOBB Başkanlığı koltuğuna kadar getirmiş. Ailesi ile ilgili olarak Erez şunları söylüyor:

"Baba tarafım aşirete mensup bir aileydi. Babamın ilk ismi olan Enis, babamın dedesinin ismiydi. Dedem ise Pirey Ağa olarak tanınan yörenin namlı bir aşiret reisiydi. 1951 yılına kadar Van'da büyüdüm. Sonra ilkokul çağlarımda Istanbul'a geldik. "